علاقه‌مندم کتابی درباره تاریخ کشاورزی در ایران بنویسم
رییس پژوهشکده علوم طبیعی دانشگاه شهید بهشتی:
هومان لیاقتی، رییس پژوهشکده علوم طبیعی دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به این‌که کشاورزی اکولوژیک یک نهضت جهانی است و مولفان ایرانی و خارجی نمی‌توانند با فاصله از هم حرکت کنند از علاقه خود به تالیف کتابی درباره تاریخ کشاورزی ایران خبر داد.-
چه زمانی با موضوع «کشاورزی ارگانیک» آشنا شدید؟
اوایل دهه80 میلادی که بحث محصولات سالم به عنوان یک کالای کاملا لوکس در بازارهای اروپا مطرح شد با این موضوع آشنا شدم.
نخستین کتابی را که در حوزه کشاورزی سالم مطالعه کردید به خاطر دارید؟
کتاب«بهار خاموش» دکتر راشل کارسون را به توصیه استادانم در زمان دانشجویی مطالعه کردم. مدتی قبل این کتاب توسط همکارم دکتر عبدالمجید مهدوی دامغانی ترجمه و به من هدیه شد. در حال مطالعه بودم که یادم آمد 30 سال قبل به زبان آلمانی آن‌را خوانده بودم.
این کتاب تالیف چه سالی است؟
اوایل دهه شصت.
«بهار خاموش» تالیف دهه شصت میلادی است و شما 30 سال قبل آن‌را مطالعه کردید. می‌توان نتیجه گرفت اروپا از دهه 60 به موضوع کشاورزی سالم توجه داشته است؟
در کشورهای اروپایی بحث کشاورزی طبیعی عملا به انتهای قرن نوزدهم بر می‌گردد. نهضت‌های کشاورزی طبیعی که در سوییس با همکاری پروفسور اشتاینر معروف اتریشی و یک دانشمند مجارستانی در اوایل قرن بیستم آغاز شد.
«بهار خاموش» چه موضوع‌هایی را دربر می‌گرفت؟
این کتاب در حقیقت اثری علمی و مطلع کننده است. خانم راشل کارسون در این کتاب علاوه بر اشاره به مضرات مواد شیمیایی، در مورد ضررهای استفاده خیلی زیاد شیمی درکشاورزی توضیح داده است. کارسون خود را با صنعت شیمیایی آمریکا که در آن زمان فعالیت زیادی داشت درگیر کرده بود.
مبدع اصطلاح «ارگانیک» کیست؟
«ارگانیک» توسط یک پروفسور انگلیسی در دهه چهل ابداع و وارد زبان عمومی مردم شد.
در مورد مفهوم کشاورزی «ارگانیک» توضیح دهید؟
کشاورزی ارگانیک یک روش است. روشی که بر اساس آن محصولات به وسیله کود طبیعی و مبارزه بیولوژیک دفع آفات به دست میآید. تاکید می‌کنم، ارگانیک یک زیر شاخه از «کشاوری اکولوژیک» است.
«کشاورزی اکولوژیک» چیست؟
کشاورزی اکولوژیک یک سیستم زندگی است. به ما می‌آموزد چطور در حالی که از مواد مصنوعی استفاده می‌کنیم کمترین ضرر را به طبیعت وارد کنیم.
مولفان این حوزه در سطح بین‌الملل بیشتر به چه موضوع‌هایی متمرکز شده‌اند؟
نگرش مصرف‌کنندگان به محصولات ارگانیک، روش‌های مختلفی که چرخه طبیعت را در تولید به کار می‌گیرند و بازار محصولات ارگانیک.
کتابهای این حوزه در ایران بیشتر حول چه موضوع‌هایی است؟
تعریف و روش‌های کشاورزی سالم، اثرات آن بر محیط زیست و تا حدودی بازار و نگرش مصرف‌کننده بیشتر مورد توجه نویسندگان ایرانی بوده است.
فاصله میان مولفان ایرانی با نویسندگان بین‌المللی در زمینه کشاورزی اکولوژیک چقدر است؟
از آنجا که کشاورزی اکولوژیک یک نهضت جهانی است بنابراین مولفان ایرانی و خارجی نمی‌توانند با فاصله از هم حرکت کنند در واقع در روش‌ها و تعاریف به هم وابسته‌اند.
آیا حساسیت لازم در بین نویسندگان ایرانی برای توجه به موضوع کشاورزی سالم ایجاد شده است؟
بله، وگرنه این تعداد کتاب نوشته نمی‌شد.
دانش بومی در حوزه کشاورزی چقدر مورد اقبال مولفان ایرانی است؟
هرچند دانش بومی بسیار قوی داریم اما هنوز آثار زیادی در حوزه کشاورزی سالم در کشور تالیف نشده است. مباحثی مانند آیش، کبوترخانه‌ها و روش‌های تهیه کود طبیعی. به عنوان مثال اروپایی‌ها آیش را از ایرانی‌ها آموخته‌اند. این موضوعات در آینده می‌توانند بسیار جالب باشند.
نهضت کشاورزی اکولوژیک در ایران با نام چه کسی قرین شده است؟
این نهضت در ایران با آثار دکتر علیرضا کوچکی آغاز شد. ایشان با تکلیف ترجمه، گردآوری و تالیف به دانشجویان، کوشیدند کشاورزی اکولوژیک را به جامعه ایرانی معرفی کنند.
کشاورز از مخاطبان اصلی کتابهای کشاورزی اکولوژیک است. این آثار چقدر به زبان آن‌ها نزدیک است؟
در این مورد نظر قطعی نمی‌دهم اما فکر می‌کنم نزدیک نوشته شده است. کشاورزی که روی کشاورزی اکولوژیک کار می‌کند می‌فهمد، هرچند باید در این زمینه تعمق جدی صورت گیرد.
مترجم آثار کشاورزی اکولوژیک باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد؟
ترجمه خوب، سخت‌تر از تالیف است. مترجم علاوه بر زبان قوی باید کشاورزی اکولوژیک را لمس کند و بشناسد. ترجمه خوب مستلزم این است که مترجم علاوه بر شناخت خوب موضوع، مفاهیم این حوزه را به درستی انتقال دهد.
به نظر شما اولویت مترجمان در ترجمه کتابهای حوزه کشاورزی اکولوژیک چه باید باشد؟
آثاری با مباحث تولید، بازارها، اقتصاد و تنوع زیستی کشاورزی طبیعی، مساله آلودگی و کشاورزی طبیعی، ترویج کشاورزی اکولوژیک و تقویت انگیزه و ایجاد نگرش برای تولید محصولات سالم در بین کشاورزان موارد بسیار با اهمیتند.
مولفان و مترجمان حوزه کشاورزی اکولوژیک چه نقشی در ترویج و تشویق کشاورز ایرانی به تولید اکولوژیک دارند؟
ابتدا باید خیلی خوب نحوه کشاورزی و بافت روستایی ایران و بافت روستایی سایر کشورها را بشناسند. این‌که چطور کشاورزی اکولوژیک در دنیا ترویج شده و چطور بین کشاورزان ایجاد انگیزه شده است تا به این بحث گرایش پیدا کنند. در نهایت براساس شناخت جامعه خودمان راهکار ارایه کنند.
آیا کتابی در حوزه کشاورزی سالم تالیف کرده‌اید؟
«درآمدی بر کشاورزی ارگانیک» کتابی در حوزه کشاورزی عمومی که بازارهای اروپایی و کشورهای پیشرفته دنیا را تشریح کرده است. این اثر با همکاری دکتر مجید مهدوی‌دامغانی و مهندس میرحسین محمودی نوشته شده است.
کتاب در دست تالیف دارید؟
در حال حاضر خیر.
ایده چطور؟
دلم می خواهد با همکاری دوستان درباره تاریخ کشاورزی ایران و مقایسه آن با روند تکاملی کشاورزی طبیعی در دنیا کتابی تدوین کنم.
خبرنگار:سمیه حسن‌نژاد