مرشد مدیریت
نیم نگاهی به زندگی چارلز هَندی به بهانه انتشار «خودم و مسایل مهم‌تـر»
«اگر در انديشه بجا گذاشتن چيزهاي ماندگارهستيم بايد شخص خاصي شويم» این سخن خالق کتاب «خدایان مدیریت» است، مرد ایرلندی – انگلیسی‌تبار که فروش میلیونی کتاب‌هایش نشان از قلم فصیح او در مباحث مدیریتی دارد. «چارلزهَندی» پیرمرشد مدیریت و ایده‌پرداز نظریه‌های «سازمان‌های شبدری، فدرال و شهروندی» با تالیف کتاب «بارانی خالی» جهانی شد.
وی در سال 2001 در پی نظرسنجی اینترنتی از مدیران و دانشگاهیان برای «معرفی برترین متفکران مدیریت در تمام اعصار» پس از «دراکر» در مقام دوم ایستاد و در سال 2005 در جایگاه دهم این فهرست قرار گرفت و از این پس بود که در بین مخاطبان و فعالان حوزه مدیریت به «پیرمرشد مدیریت» معروف شد.
چارلز در سال 1959 یعنی در 26 سالگی وقتی «فرق بنزین و نفت سفید» را نمی‌دانست! از سوی شرکت شل به ماموریتی در منطقه ساراواک در مالزی اعزام شد. مدیران شل در آن زمان به اصل «غوطه‌وری» – به درون آب پرتش کن ببین می‌تواند شنا یاد بگیرد یا نه- معتقد بودند. سه سال فعالیت چارلز هَندی در شرکت شل پایه‌های زندگی حرفه‌ای وی را بنا نهاد.
چارلز هَندي معروف‌ترين و اثرگذارترين چهره اروپايي در ميان متفكران و انديشمندان علم مديريت به شمار مي‌رود. او يك فيلسوف اجتماعي برجسته و مشاور زبردست مديريت است كه تجربه ساليان متمادي مشاوره و تحقيق در حوزه هاي مختلف سازماني و اجتماعي و مديريتي را با خود همراه دارد.
هَندی نويسنده‌اي تواناست كه تاكنون بیش از 15 كتاب در زمينه هاي طبيعت كار، عمر سازماني، اخلاق و ارزش‌ها، جستجوی معنا در زندگي و كار و آينده كار تاليف و منتشر کرده كه بيش از يك ميليون نسخه از آن‌ها به فروش رفته است.
روند تالیف آثار هَندی با کتاب « شناخت سازمان‌ها» در سال 1976 آغاز شد. کتاب «کیمیا گر جدید» که در سال 1999 منتشر شد نیز به معرفی اندیشمندانی می‌پردازد که رویکرد و شیوه کار و زندگی انسان‌ها را متحول ساخته‌اند. اگر چه در میان آثار هَندی مباحث مشترک زیادی وجود دارد ، لیکن آثار وی را می‌توان در 3 مرحله طبقه‌بندی کرد:
مرحله نخست ، مطالعه بر روی رفتار سازمانی بود که با کتاب شناخت سازمان‌ها آغاز شد و بعدها با اثر دیگری تحت عنوان «خدایان مدیریت» در سال 1979 توسعه و پرورش یافت . در مرحله دوم ، هندی توجه خود را به مدیریت پارادوکس معطوف کرد که محور اصلی بحث در دو کتاب « دوران بدون منطق» و « باران خالی» را به خود اختصاص می‌داد. سومین مرحله فراتر از مطالعه پارادوکس بوده و به جستجوی ارزش‌های شخصی می‌پردازد. در دو کتاب هَدی به نام‌های « فراتر از اطمینان» در سال 1996 و « روحیه گرسنگی» در سال 1997 به این مضامین پرداخته شده است. وی در کتاب «روحیه گرسنگی» به بیان سختی و آسایش اجتماعی، روانی، روحی انسان‌ها در یک محیط سازمانی پویا پرداخته است.
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد آثار چارلزهَندی استفاده از تعابیر خاص برای توصیف اداره سازمان‌ها است. ابداع واژه‌هایی مانند سازمان‌های شبدری، فدرال، هوشمند و شهروندی از جمله این نوآوری‌هاست.
پیرمرشد مدیریت معتقد است: « زبان جديدی لازم است تا شيوه‌های جديد اداره سازمان‌های جديد را توصيف كند. واژگان جديد از رفتارهای جديد خبر می‌دهند. تغيير زبان و واژه‌ها خبر از تغيير بينش و شيوه جديدی از نگاه كردن به جهان می‌دهد.»
خالق کتاب «پیل و پَشه» در اواخر دهه 70 به چهره‌ای سرشناس در حوزه مدیریت تبدیل شده بود. وی سابقه تدریس در مدرسه بازرگانی تازه تاسیس لندن را داشت. وی در سال 1977 به ریاست موسسه سنت جرج، مرکز خصوصی مطالعات و کنفرانس‌ها نایل شد. هَندی در بخشی از کتاب پیل و پشه گفته است: «با حرکت اقتصاد از روند صنعتی به سوی خدمات، پشه‌ها جانشین فیل‌های گنده پیشین می‌شوند. دنیای تازه‌ای است.» و در قسمتی دیگر می‌گوید:«صدر نشینان سازمان، فرهنگ‌سازان آن می‌باشند.»
هَندی، کتاب «خودم و مسایل مهم‌تر» را سال 2006 در 74 سالگی نوشت. این اثر یک خودنگاری است. مجلدی از مجموعه خاطره‌ها، شکست‌ها و تلاش‌های چالز در جوانی، میان‌سالی و کهن‌سالی. نویسنده در این کتاب با زبانی لطیف و قابل فهم فرصتی را برای مخاطب فراهم می‌کند تا به زوایای مختلف زندگی شخصی و کاری مولف سرک بکشد.
هَندی 81 ساله کتاب «خدایان مدیریت» را محور تمام آثارش معرفی می‌کند و می‌گوید: «گفته‌اند هر مولف در عمرش فقط يك كتاب مي‌نويسد و مضمون كتاب‌های بعدي او تنها اشكال تغيير يافته همان موضوع اول است. اين كتاب محور تمام نوشته‌های من است. هنوز بيش از بقيه كتاب‌هايم برايم غرورآفرين است.»
کتاب «عصر تضاد و تناقض» وی که ادامه کتاب «عصر سنت گریزی» است در ردیف 10 کتاب برتر حوزه کسب و کار از طرف مجله‌های مهم دنیا معرفی شده است.
مخاطبان آثار هَندی، معمولا وی را با نخستین کتابش با عنوان «شناخت سازمان‌ها» می‌شناسند اما کتاب «بارانی خالی» که در سال 1994 به چاپ رسید چارلز را به چهره‌ای جهانی در حوزه مدیریت تبدیل کرد.
چارلز هَندی که در هشتمین دهه زندگی به سر می‌برد در پی معنای جاودانگی می‌گوید: «اگر در انديشه بجاگذاشتن چيزهاي ماندگار هستيم بايد خود را رشد و توسعه داده و شخص خاصي شويم. بدين‌گونه در ديگران زندگي را ادامه خواهيم داد. انسان در دنيای خاكی تنها يك بار زندگي می‌كند. ولی می‌توان يادگارهايی از خود باقی گذاشت كه انسان را جاودانه سازد، هر چند ديگران و نه خود از آن بهره خواهند گرفت. سنگي كه به درگاه گورستان، شمــــار ميليونی به خاك سپردگان را نشان می‌دهد، بر عابران تاثيری ندارد. آنچه با آن ميليون‌ها انسان در گذشته كرده‌ايم اهميت دارد. اثری كـــه از خود دراين دنيا باقی می‌گذاريم می‌تواند تنها نشانه جاودانگی ما باشد.»
«وارن بينس» استاد مدیریت بازرگانی دانشگاه كالیفرنیای جنوبی و مشاور چهار تن از روسای جمهور ایالات متحده آمریکا، در توصیف شاگردش می‌گوید: «چارلز هَندی فردی است كه به حوزه مديـريت، وقار و جذبـه‌اي فيلسوفـانه بخشيـده است.»
کتاب «خودم و مسایل مهم‌تر:تاملاتی بر زندگی چارلز هَندی» از سوی انتشارات سازمان مدیریت صنعتی در 232 صفحه با شمارگان دو هزار نسخه و در 18 فصل به قیمت هشت هزار و 500 تومان منتشر شده است.
خبرنگار: سمیه حسن‌نژاد