بیشتر آثار حوزه روانشناسی، پایه پژوهشی ندارند
فرج حسینیان، عضو بنیاد ملی نخبگان با اشاره به لزوم توجه نویسندگان حوزه روانشناسی به علوم انسانی بومی می‌گوید: پژوهشهای عمیق همراه با یک رویکرد جدید، در تالیف آثار علم روانشناسی ضروری است. بی‌توجهی به علوم بومی موجب مراجعه کارشناسان حوزه مشاوره به کتاب‌های ترجمه‌ای و ورود فرهنگ خارجی می‌شود.-
وی افزود: منابع دانشگاهی حوزه روانشناسی بیشتر آثاری ترجمه‌ای و فاقد هرگونه رویکرد نوآورانه و خلاقانه هستند و به همین دلیل دانشجویان روانشناسی بعد از فارغ‌التحصیلی آشنایی اندکی با فضای جامعه دارند و برای جبران این خلاء و ورود به بازار کار باید به کتاب‌های عامه‌پسند مراجعه کنند.
حسینیان در ادامه گفت: از طرف دیگر، کتاب‌های عامه‌پسند روانشناسی نیز بسیار عامه‌گرایانه و خالی از هرگونه مباحث آکادمیک است. با توجه به این وضعیت شاهد جریان دوگانه‌ای در کتاب‌های حوزه روانشناسی هستیم که موجب شده مباحث روانشناسی در مقوله درمان و بهینه‌سازی زندگی انسان‌ها که هدف اصلی این علم است، به خوبی عمل نکند.
این مشاور حوزه خانواده با انتقاد از فقر پژوهش در تالیف کتاب‌های روانشناسی اظهار کرد: اساسی‌ترین مساله در تولید آثار حوزه روانشناسی، فقر پژوهشهای عمیق و در نتیجه نبود تالیفات بومی جدی در این حوزه است.
حسینیان در پاسخ به این سوال که با توجه به این وضعیت در حوزه نشر کتاب‌های روانشناسی، راهکار چیست؟ اظهار کرد: برای حل این معضل از یک‌سو باید مقوله پژوهش و تحقیق را گسترش داد و از سوی دیگر به تالیف کتاب براساس رویکرد بومی بیشتر توجه کرد. زمانی که به رویکرد بومی بی‌توجهیم، به‌عنوان مثال در یک دعوای خانوادگی از کتاب و راهکار‌های یک نویسنده آمریکایی مانند «باربارا دی‌آنجلیس» استفاده می‌کنیم. در نتیجه طبیعی است که مشاور نمی‌تواند فرهنگ غیر‌بومی را در ایران اعمال کند.
وی با تاکید بر مساله تحقیق در حوزه روانشناسی، به ارایه رویکردی جدید در این حوزه اشاره کرد و گفت: پذیرش این مساله از سوی مولفان حوزه روانشناسی یعنی باور به این موضوع که علوم انسانی بومی وجود دارد که در ارایه یک رویکرد جدید برای تالیف کتاب، اساسی و تعیین‌کننده است. باید در این حوزه فعالیت کرد اما به دلیل نبود حمایت‌های مالی جدی در بخش پژوهشهای علوم انسانی، بسیاری از نویسندگان چندان علاقه‌مند به این‌گونه فعالیت‌ها نیستند.
مدیر مسوول «ماهنامه کودک» در ادامه افزود: حمایت‌های جدی از محققان، استادان و دانشجویان نخبه علاقه‌مند به پژوهش در تالیف کتاب‌های روانشناسی، براساس رویکردهای جدید و بومی، ضروری است.
حسینیان در پاسخ به این سوال که علاوه بر حمایت‌های مالی از پژوهشگران و نخبگان، چه راهکاری برای ارتقا کیفی آثار روانشناسی با تاکید بر نگاه بومی وجود دارد، اظهار کرد: ایجاد فضای مناسب و به اصطلاح «چوب لای چرخ عملکرد محققان نگذاشتن» بسیار حایز اهمیت است. به عبارت دیگر، متولیان امور چاپ و نشر در بسیاری اوقات از رویکردهای جدید به کندی استقبال می‌کنند یا این رویکردها را رد و به‌طور کل مانع بروز آن‌ها می‌شوند.
وی در ادامه به تاثیر مثبت تسهیل فرآیند‌های قانونی در تالیف کتاب اشاره کرد و گفت: باید با آسان‌سازی جریان تولید کتاب و ایجاد فرصت برای پژوهشهای جدید، بستر‌های لازم برای دانشجویان فراهم شود تا در حوزه‌های اختصاصی محققانه وارد شوند.
این عضو بنیاد ملی نخبگان درباره کیفیت ترجمه آثار حوزه روانشناسی افزود: در حوزه ترجمه آثار آکادمیک روانشناسی، با سطح کیفی مناسبی مواجهیم اما در حوزه روانشناسی عامه، مترجم با هدف جذب مخاطب بیشتر به ساده‌سازی و دستکاری در واژه‌ها اقدام می‌کند. هر چند این نوع ترجمه تا حدی موجب فهم آسان مخاطب می‌شود اما گاهی به اصل متن ضربه می‌زند.
وی در پاسخ به سوالی درباره لزوم توجه مولفان و مترجمان به ساده‌سازی و ساده‌نویسی آثار آکادمیک حوزه روانشناسی اظهار کرد: باید یک فرآیند جدید در حوزه نشر این آثار ایجاد شود زیرا در این زمینه با یک خلا مواجه هستیم. اگر آثار آکادمیک با زبان ساده در بازار وجود ندارد به این معنی نیست که کتاب‌های عامه از بازار حذف شود. این آثار جایگاه خاص خود را دارند اما با ایجاد یک رویکرد جدید کارآیی و بهره‌وری بیشتری را خواهند داشت و این همان چیزی است که در بازار نشر کتاب‌های عامه روانشناسی کمتر شاهد آن هستیم.
حسینیان در پایان با اشاره به برخی آثار عامه حوزه روانشناسی گفت: برخی کتاب‌ها مانند «مادر یک دقیقه‌ای» یا «مدیر یک دقیقه‌ای» که بسیار در جامعه مطرح می‌شوند، به دلیل نبود عمق کافی، در زندگی مخاطبان اثرگذاری مهمی ندارند. بنابراین علاوه بر آثار تخصصی آکادمیک و عامه، باید کتاب‌هایی در حد وسط و با رویکردی جدید تالیف شود.