فرهاد رهبر: ایران در تولید ثروت ناشی از علم توفیقی نداشته است

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، مراسم اختتامیه بیست‌ و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، پیش از ظهر امروز (دوشنبه 25 آذرماه) با حضور جمعی از پژوهشگران برتر، محققان، استادان و دانشجویان ممتاز این دانشگاه، در تالار علامه امینی کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران برگزار شد. 

در این مراسم فرهاد رهبر، با اشاره به رابطه مستقیم پیشرفت اقتصادی با تولید علم، اظهار کرد: حدود 55 کشور، 80 درصد تولید علم دنیا را به خود اختصاص داده‌اند. اما بقیه کشورها، تنها 20 درصد از تولید علم دنیا را دارند. سهم کشور ایران از تولید علم دنیا، 2/2 درصد است؛ یعنی متوسط تولید علم کشور ایران از 55 کشور مذکور بالاتر است.

وی ادامه داد: با وجود این‌که ایران سهم خوبی از تولید علم جهان را به خود اختصاص داده است، اما در تولید ثروت ناشی از این علم توفیق نداشته است. اگر بتوانیم این مشکل را رفع کنیم، از علم تولید شده منتفع خواهیم شد.

رییس دانشگاه تهران توضیح داد: آمارها نشان می‌دهند ایران در مجموع شاخص‌های نوآوری که منجر به تولید ثروت می‌شوند، رتبه بالای 100 را به خود اختصاص داده است. ایران، در سه رکن سنتی نوآوری با عنوان‌های تحقیقات و سرمایه انسانی، پیچیدگی کسب و کار و خروجی دانش، وضعیت خوبی دارد، اما وضعیت ایران در شاخص‌های دیگر مانند شاخص‌های نهادی، تنظیمی، نظارتی، سرمایه‌گذاری

در چند سال اخیر در دانشگاه تهران، حرکت‌ها و برنامه‌های خوبی در زمینه پژوهش و فناوری صورت گرفته است که از آن جمله می‌توان به ارتقای 38 درصدی تعداد مقالات از سال 1387 تا سال 1391 اشاره کرد

و رقابت به هیچ وجه مناسب نیست.

رهبر، درباره دلایل نامناسب بودن وضعیت ایران در زمینه شاخص‌های ذکر شده عنوان کرد: تعدد مراکز تصمیم‌گیری و نبود یک مدیریت دانش واحد در سطح کشور، برای تنظیم امور مربوط به پژوهش و فناوری، از جمله دلایل نامناسب بودن وضعیت ایران در شاخص‌های نامبرده به‌شمار می‌آیند. همین دلیل، باعث کندی فرآیندهای تصمیم‌گیری و سیاستگذاری در سطح کشور شده است.

وی افزود: نحوه تامین منابع مالی، چگونگی تخصیص و توزیع منابع مالی و چگونگی نظارت صرف بر منابع مالی، از دیگر عواملی محسوب می‌شوند که در وضعیت نابسامان ایران در شاخص‌های نهادی، تنظیمی، نظارتی، سرمایه‌گذاری و رقابت نقش موثری دارند. بنابراین لازم است برای ارتقای سطح دانش، به‌ویژه در عرصه پژوهش و فناوری، نسبت به حل این مسایل کوشا باشیم.

بخش دیگر این مراسم، به سخنرانی دکتر قاسم عموعابدینی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران اختصاص داشت. وی با اشاره به اهمیت و ضرورت تولید علم به‌ویژه پژوهش و فناوری در کشور اظهار کرد: در تمام برنامه‌های راهبردی کشور، مباحث مربوط به اقتصاد دانش‌بنیان، ایجاد رقابت در تولید دانش، پژوهش و فناوری، اهمیت بسزایی دارند. خوشبختانه دانشگاه تهران در چند سال اخیر توانسته است در راستای تولید علم و ایجاد زیرساخت‌های لازم در این حوزه گام‌های بلندی بردارد.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، افزود: براساس آمارهای موجود در «سایماگو» در بخش پژوهش و فناوری، دانشگاه تهران رتبه 226 جهان را کسب کرده است. رتبه ایران نیز در این بخش، در منطقه از 6 به سه ارتقا یافته است.

وی عنوان کرد: در چند سال اخیر در دانشگاه تهران، حرکت‌ها و برنامه‌های خوبی در زمینه پژوهش و فناوری صورت گرفته است که از آن جمله می‌توان به ارتقای

دانشگاه تهران با هدف ارتقای سطح دانش و تولید علم، در اجرای بیش از 21 طرح و برنامه‌ کلان دولت مشارکت داشته و دارد. همچنین تعداد قطب‌های علمی دانشگاه از 32 به 37 قطب علمی ارتقا یافته است.

38 درصدی تعداد مقالات از سال 1387 تا سال 1391 اشاره کرد. همچنین تعداد مجلات از 32 به 81 و تعداد قرارداد‌های پژوهشی از رقم 836، به یک‌هزار و 262 مورد افزایش یافته‌اند.

عموعابدینی در ادامه گفت: از سال 1387 تا سال 1391، میزان اعتبارات بخش پژوهش و فناوری در دانشگاه تهران، 96 درصد رشد داشته است. تاسیس آزمایشگاه مرکزی و توسعه خدمات آن به شعب‌ پردیس‌ها، از دیگر برنامه‌های دانشگاه تهران در عرصه پژوهش و فناوری به‌شمار می‌آیند.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، یادآور شد: دانشگاه تهران با هدف ارتقای سطح دانش و تولید علم، در اجرای بیش از 21 طرح و برنامه‌ کلان دولت مشارکت داشته و دارد. همچنین تعداد قطب‌های علمی دانشگاه از 32 به 37 قطب علمی ارتقا یافته است.

وی در این‌باره افزود: در چند سال اخیر در دانشگاه تهران، در راستای ارتقای وضعیت پژوهش و فناوری در کشور، آیین‌نامه‌هایی مصوب و ابلاغ شده‌اند که از آن میان می‌توان به آیین‌نامه‌های «نظام نوآوری دانشگاه»، «نظام جامع پژوهش و فناوری دانشگاه» و «نظام عرضه و تقاضا» اشاره کرد. همچنین در این راستا توانستیم که بحث مالکیت معنوی دستاوردهای پژوهشی را به‌عنوان آیین‌نامه مطرح کنیم.

دکتر علی‌اکبر موسوی موحدی، استاد ممتاز مرکز تحقیقات بیوشیمی‌ـ‌بیوفیزیک این دانشگاه، از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی با اشاره به تاریخچه راه‌اندازی جشنواره پژوهش دانشگاه تهران، اظهار کرد: امروزه دیگر علم تنها اطلاعات نیست، بلکه مصرف اطلاعات است. دانشمند و افرادی که تولید‌کننده علم هستند به خوبی می‌توانند از علم استفاده کنند.

وی با بیان این‌که بدون تردید قدردانی از دانشجویان، پژوهشگران، استادان و فعالان عرصه فناوری، آثار مفیدی دارد که

برای پیشرفت علم، تلفیق تخصص‌ها ضرورت دارد و این امر مستلزم همکاری بیشتر پژوهشگران حوزه‌های مختلف با یکدیگر است.

پیشرفت در تولید علم، نمونه‌ای از این آثار محسوب می‌شود، افزود: برای پیشرفت علم، تلفیق تخصص‌ها ضرورت دارد و این امر مستلزم همکاری بیشتر پژوهشگران حوزه‌های مختلف با یکدیگر است. بنابراین باید بکوشیم موضوعی را میان پژوهشگران مطرح کنیم تا با دیدگاه‌های مختلف درباره آن تحقیق و پژوهش کنند. البته برای تحقق این امر باید با موسسات و اشخاص مختلف ارتباط داشته باشیم. 

موسوی موحدی ادامه داد: در دانشگاه تهران، جایگاه‌هایی برای برقراری این ارتباط وجود دارد که دبیرخانه پیشبرد علم و فناوری، نمونه‌ای از این جایگاه‌ها محسوب می‌شود که مهم‌ترین وظیفه آن، برپایی کنگره‌های پیشبرد علم و فناوری است. در این راستا، دومین کنگره پیشبرد علم و فناوری، در اردیبهشت‌ماه سال 1393 برگزار خواهد شد. 

استاد ممتاز مرکز تحقیقات بیوشیمی‌ـ‌بیوفیزیک دانشگاه تهران، گفت: لازم است در این کنگره تعدادی از دانشمندان برتر مسلمان، تعدادی از دانشمندانی که جایزه نوبل را دریافت کرده‌اند و جمعی از دانشمندان کشورهای اسلامی به دانشگاه تهران دعوت شوند و مباحث مهم علم و فناوری مطرح شوند. از جمله مباحث قابل طرح در این کنگره، تغییر سبک زندگی و سلامت جامعه است که معتقدم مهم‌ترین مساله جوامع بشری محسوب می‌شود.

در پایان این مراسم، بیش از 50 برگزیده بیست و دومین جشنواره پژوهش و فناوری دانشگاه تهران، از جمله پژوهشگران برتر دانشگاه تهران تجلیل شدند که از آن میان می‌توان به استاد نوید مستوفی، استاد فرزانه شمیرانی، استاد حسین خنیفر، استاد حجت احمدی، استاد الهه کولایی و استاد باقر لاریجانی اشاره کرد.