خاکیان: مخاطب‌شناسی، وظیفه مولف دانشگاهی است
ویژگی‌‌های مولف مجرب و تالیف مناسب دانشگاهی/۴
استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر، بیان کرد: مولف آثار دانشگاهی باید پیش از نگارش، مخاطب‌شناسی کند و بر این اساس دست به تالیف بزند.
دکتر مهدی خاکیان، نویسنده و مدرس دانشگاه، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، با بیان این نکته که سه نوع نگارش در جامعه علمی وجود دارد، اظهار کرد: برخی نویسندگان به‌صورت کاملا تخصصی دست به تالیف می‌زنند و بیشتر مطالب و یافته‌های پژوهشی خود را نیز در آثار تولیدی می‌گنجانند. متاسفانه این‌گونه آثار در بازار نشر ما به‌ندرت دیده می‌شود.
تالیف کتاب‌های درسی بدون داشتن تخصص لازم
وی ادامه داد: گروه دیگری از نویسندگان متخصص نیستند و در حوزه نگارش خود، تحقیق و پژوهش نکرده‌اند، اما به دلیل آشنایی اندک با یک موضوع ویژه و تدریس آن موضوع به مدت محدود، آثاری را تالیف می‌کنند که بیشتر در حوزه واحدهای درسی دانشگاهی جای می‌گیرند.
خاکیان عنوان کرد: نوعی دیگر از کتاب نیز در بازار نشر وجود دارد که حاصل همکاری چندین مولف است. هر کدام از این مولفان به‌صورت جداگانه موضوع ویژه‌ای را در این آثار مطرح کرده‌اند اما در نهایت، آن مولفی که متولی و بانی تالیف این اثر شده، یک جمع‌بندی از اظهارنظرهای مطرح‌شده در اثر
ارایه می‌کند. این‌گونه آثار برای پژوهشگران، کاربرد فراوانی دارد و در جامعه علمی با استقبال چشمگیری مواجه شده‌اند.
شناخت جامعه هدف، گام نخست تالیف کتاب
استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر، در پاسخ به این سوال که «مولفان دانشگاهی باید در نگارش آثار خود، چه موضوعاتی را در نظر داشته باشند؟» گفت: یک مولف حرفه‌ای باید پیش از نگارش، مشخص کند که برای چه قشری از جامعه علمی تصمیم دارد کتاب تالیف کند؛ هرکدام از دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، دکترا و پژوهشگران به محتواهای متفاوت نیازمندند. در نتیجه تالیف یک اثر مشترک برای همه آن‌ها آسیب جدی است.
توجه به جنبه‌های ظاهری و انتخاب فونت مناسب
مولف کتاب «راهنمای طراحی و ساخت تلسکوب رادیویی در فرکانس‌های پایین VLF» اظهار کرد: ظاهر زیبای کتاب‌ها نیز در جذب مخاطبان بسیار موثر است؛ به این معنا که اگر کتاب‌ها از نظر ویرایش، ابعاد و جلد در سطح بالایی طراحی و چاپ شوند، با استقبال خوب جامعه علمی به‌ویژه دانشجویان مواجه می‌شوند.
وی توضیح داد: انتخاب فونت مناسب برای تایپ مطالب نیز از دیگر عناصر زیبایی کتاب‌ها به‌شمار می‌آید، چرا که انتخاب فونت مناسب نه تنها خوانش کتاب‌ها را آسان می‌کند بلکه به دلیل اثرات روان‌شناسی مثبتی که دارد، زمینه استقبال از کتاب‌ها را نیز فراهم خواهد کرد.
مولف کتاب «ماهیت کیهان» افزود: مولفان دانشگاهی، باید ضمن اشراف داشتن به موضوع اثر تالیفی خود، محتوای آثار را نیز روان و سلیس ارایه کنند. نویسندگان کتاب‌های دانشگاهی همچنین باید به مباحث گرافیکی آثار نیز توجه داشته باشند. آن‌ها نباید تنها به ارایه متن در
آثارشان اکتفا کنند، بلکه ترکیبی از متن با تصویر، نقشه و نمودار به جذابیت آثار و در نتیجه افزایش تعداد مخاطبان منجر خواهد شد.
رعایت قانون کپی‌رایت، راه حلی مناسب
استادیار دانشگاه صنعتی امیرکبیر عنوان کرد: بدون شک تالیف یک اثر تخصصی نسبت به تالیف یک اثر عمومی، نیازمند صرف وقت بسیار زیادی از سوی مولف است و در نتیجه وی انتظار دارد حق‌الزحمه خوبی نیز از نگارش و انتشار این اثر نصیبش شود، اما متاسفانه به دلیل معدود بودن تعداد مخاطبان آثار تخصصی دانشگاهی و بالا بودن هزینه‌‌های چاپ، این آثار با استقبال و فروش خوبی مواجه نمی‌شوند.
وی ادامه داد: معتقدم این معضل با اعمال قانون کپی‌رایت قابل حل است، چراکه مخاطبان می‌توانند بخش‌هایی از کتاب تخصصی را در فضای مجازی جست‌وجو کنند و مولف نیز کتاب خود را با بهای اندک اما به تعداد فراوان به فروش برساند.
خاکیان در پایان در پاسخ به این سوال که «آیا انتخاب موضوع کتاب، به‌عنوان موضوع پایان‌نامه‌های دانشجویی را پیشنهاد می‌کنید؟» گفت: پرداختن به این موضوع را به جای دانشجویان، به کارشناسان و متخصصان حوزه کتاب پیشنهاد می‌کنم. چرا که این متخصصان، به دلیل داشتن اشراف کامل و دید کلی نسبت به موضوع کتاب، می‌توانند بسیاری از مسایل را با هدف استخراج نتایج مطلوب و کاربردی، به چالش بکشند.