«حقوق بین‌الملل دریاها و تحقیقات علمی دریایی» در قاب کتاب نشست
کتاب «حقوق بین‌الملل دریاها و تحقیقات علمی دریایی» برای نخستین‌بار در جهان از سوی سیدضیاءالدین مدنی تالیف و پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی آن‌را منتشر کرد.
وی افزود: ویژگی مهم کتاب حاضر این است که نخستین منبع پژوهشی در زمینه موضوع خود در کشور به‌شمار می‌رود و از این حیث فرآیند پژوهش و تالیف آن به دلیل فقدان هرگونه کار پژوهشی، حتی یک مقاله علمی، بسیار دشوار بوده است. گفتنی است که موضوع این کتاب به‌طور کلی در عرصه جهانی نیز، در قیاس با سایر موضوعات حقوقی بین‌المللی، به مثابه یک موضوع کمابیش نوپدید قلمداد می‌شود که بیش از حدود سی سال از پیدایش مفهوم آن در اسناد بین‌المللی (از طریق توسعه تدریجی حقوق بین‌الملل) نمی‌گذرد.
مدنی ادامه داد: از همین رو، عمده ادبیات انگشت‌شمار حقوقی موجود در این زمینه در جهان، در چند سال اخیر آن هم به‌صورت مطالعه موردی عملکرد شمار اندکی از کشورها که رویه قابل مطالعه‌ای در این زمینه داشته‌اند، به انجام رسیده است.
عضو
هیات علمی گروه حقوق و مطالعات راهبردی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، اظهار کرد: این کتاب می‌کوشد تا یکی از موضوعات مهم حقوق بین‌الملل دریاها را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد که موضوع تحقیقات علمی دریایی و حقوق بین‌الملل ناظر بر آن است. مهم بودن موضوع از این جهت است که در کنوانسیون ملل متحد حقوق دریاها مصوب 1982، که به «قانون اساسی دریاها» مشهور است، یک بخش از بخش‌های هفده‌گانه آن به‌طور کامل اختصاص به موضوع تحقیقات علمی دریایی دارد که نشان از درجه اهمیت این موضوع در میان سایر موضوعات حقوق بین‌الملل دریاها است.
وی در ادامه گفت: به بیان دیگر، موضوع تحقیقات علمی دریایی با این‌که یک موضوع مستقل علمی در حوزه حقوق بینﺍلملل دریاها است، اما نباید فراموش کرد که بسیاری دیگر از کاربردهای مربوط به دریاها و اقیانوسﻫﺎ و منابع آن‌ها، به تحقیقات علمی دریایی وابسته است.
این نویسنده با بیان این مطلب که تحقیقات علمی دریایی را باید مقدمه بسیاری دیگر از موضوعات و حوزه‌های حقوق بین‌الملل دریاها و علوم دریایی و پیش‌شرط اتخاذ بسیاری از تدابیر عملی و نظری در زمینه دریا و اقیانوس به‌شمار آورد، افزود: هرگونه فعالیت اکتشاف و بهره‌برداری از انواع منابع زنده و غیرزنده دریایی، از جمله این‌گونه موارد مرتبط با تحقیقات علمی دریایی‌اند.
مدنی ادامه داد: افزون بر این، بخش مهمی از این کتاب به مطالعه موردی حقوق موجود، عملکرد و
موازین ناظر بر تحقیقات علمی دریایی در منطقه خلیج‌فارس اختصاص دارد که در این راستا نویسنده علاوه بر مطالعه اسناد بین‌‌دولتی و بین‌المللی مربوطه، به مطالعه پاره‌ای از قوانین داخلی کشورهای این حوزه جغرافیایی نیز اهتمام ورزیده است تا به نگاهی دقیق‌تر از موضوع دست پیدا کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی، عنوان کرد: وجود همین اهمیت و شاخص‌های دیگری از این دست موجب می‌شوند که پرداختن به ابعاد حقوقی این موضوع تا حد زیادی پررنگ شود. این‌که حقوق و تکالیف هر دولت در انجام تحقیقات علمی دریایی در مناطق گوناگون دریایی چیست و چه تعهدات بین‌المللی در انجام سلسله فعالیت‌های تحقیقاتی علمی در دریاها، از سوی موازین حقوق بین‌الملل بر دوش دولت‌ها نهاده شده است و این‌که میزان نقش و بهره کشورهای قدرتمند دریایی و کشورهای ضعیف دریایی (از حیث ناوگان، تجهیزات، فناوری و دانش و غیره) به‌طور جداگانه در تحقیقات علمی دریایی چیست و آیا هیچ سازوکار حقوقی بین‌المللی برای مشارکت کشورهای ضعیف دریایی در منافع و سودمندی‌های حاصل از تحقیقات علمی دریایی پیش‌بینی شده است یا خیر و بسیاری پرسش‌های دیگر، از جمله دغدغه‌هایی هستند که این کتاب درصدد رفع و ارایه پاسخ مناسب بدان‌هاست.
از این نویسنده به تازگی کتاب «حقوق بین‌الملل بشر و التزامات فراسرزمینی دولت‌ها» از سوی انتشارات مجد منتشر شده است.
تالیف و یا همکاری در تالیف چندین کتاب دیگر تخصصی دانشگاهی در کارنامه علمی سیدضیاءالدین مدنی، عضو هیات علمی گروه حقوق و مطالعات راهبردی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی دیده می‌شود.
کتاب «حقوق بین‌الملل دریاها و تحقیقات علمی دریایی» با شمارگان 200 نسخه در 647 صفحه، به بهای 25 هزار تومان از سوی پژوهشگاه ملی اقیانوس‌شناسی و علوم جوی منتشر شده است.