رانکوهی: تالیف دانشگاهی باید نتیجه پژوهش و تجارب نویسنده باشد

سیدمحمد‌تقی روحانی ‌رانکوهی، در گفت‌وگو با خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، اظهار کرد: یک تالیف دانشگاهی خوب باید دانش و فن را از نسلی به نسل دیگر منتقل و زمینه توسعه آن‌ را فراهم کند. آموزش و خدمت به نوع بشر برای بهتر زیستن و بهتر اندیشیدن، از دیگر ویژگی‌های یک تالیف دانشگاهی خوب به‌شمار می‌آید.

وی با بیان این‌که تالیف دانشگاهی، یک متن علمی یا فنی است، ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم، علاقه‌مندان برای آشنایی با ویژگی‌های یک اثر و مولف دانشگاهی خوب، کتاب «شیوه ارایه مطالب علمی‌-فنی» را مطالعه کنند.

نویسنده کتاب «واژه‌نامه مهندسی داده‌ها (انگلیسی‌‌-فارسی و فارسی‌‌-‌انگلیسی)» در پاسخ به این سوال که «چرا آثار دانشگاهی ما بازار جهانی ندارند؟ پیشنهاد شما برای رفع این معضل چیست؟» گفت: درباره این موضوع، تنها می‌توانم در حوزه فعالیت و تخصص خود یعنی فن رایانگر (رایانه) پاسخگو باشم. نبود ارتباط کافی میان محافل دانشگاهی ایران و کشورهای پیشرفته، بومی نبودن دانش و فن رایانگر، تفاوت سطح این دانش و فن در ایران و کشورهای پیشرفته و انتظار محافل علمی و فنی سایر کشورها مبنی بر نوشتن مستقیم به زبان انگلیسی (که زبان مسلط در حیطه‌های علمی و فنی است) از جمله دلایل جهانی نشدن آثار این حوزه به‌شمار می‌آیند.

وی افزود: از دیگر دلایل جهانی نشدن آثار دانشگاهی حوزه رایانه می‌توان به نبود تسلط کافی بیشتر دانشگاهیان به زبان انگلیسی (به‌ویژه در نوشتار)، نبود تلاش بسنده دانشگاهیان در ارایه کتاب‌هایی با محتوای قابل رقابت با کتاب‌های دانشگاهی معتبر خارج از کشور، نبود امکانات و نیرو‌های لازم و کافی برای کنترل و ویراستاری کمی‌-کیفی کتاب‌ها (این کمبود حتی درباره کتاب‌های فارسی هم در برخی از حوزه‌ها وجود دارد) اشاره کرد.

برگزیده بخش کامپیوتر بیست و ششمین دوره جایزه کتاب فصل، عنوان کرد: مشکلات چاپ و نشر کتاب به زبان بیگانه در کشور، نبود حمایت کافی (مادی و معنوی) از سوی سازمان‌های ذی‌ربط، نبود مخاطب کافی برای کتاب‌های جدی و معتبر دانشگاهی و نبود قانون کپی‌رایت در کشور، از دیگر علل جهانی نشدن آثار تالیفی حوزه رایانه محسوب می‌شوند.

دانشیار دانشکده برق و مهندسی دانشگاه شهید بهشتی درباره این‌که «چقدر کتاب‌های دانشگاهی، کاربردی هستند و براساس نیاز جامعه دانشگاهی و نیازهای بومی تالیف می‌شوند؟» گفت: دانشگاه در معنای درست آن و براساس تعریف جهانی، جایگاه پژوهش و آموزش دانش است و اعتبار آن با تاکید بیشتر بر جنبه‌های نظری و نیاز دانشگاهیان، پیش از هر چیز به یافته‌های نظری بنیادی و نیمه‌بنیادی استوار است. بنابراین کتاب دانشگاهی هم اغلب باید حاوی مباحث و موضوعات نظری بنیادی و نیمه‌بنیادی باشد. 

رانکوهی ادامه داد: چون دانش و فن رایانگر به‌صورت تقریبی در تمام حوزه‌ها کاربرد دارد، بنابراین به لحاظ کمی، کتاب‌های کاربردی (حتی غیر دانشگاهی) زیادی در این حوزه منتشر شده و می‌شوند که بیشتر آن‌ها ترجمه شده‌اند.

برگزیده بیست و ششمین دوره جایزه کتاب فصل، در پایان عنوان کرد: کتاب‌های لازم برای آموزش این کاربردها در سطوح مختلف را، باید مراکز ویژه‌ای که عهده‌دار آموزش و انتقال مهارت‌های کاربردی‌اند، تولید کنند. دانشگاه در این راستا چندان وظیفه‌ای ندارد، مگر این‌که چنین وظیفه‌ای در مرحله ایجاد و تبیین آیین‌نامه برایش تعریف شده باشد که در این صورت دانشگاهی شکل خواهد گرفت با جهت‌گیری و هدف خاص.