پیوند علم و شعر
ایراندخت خاوری، دامپزشک و نویسنده ایرانی است که در یکی از هشت اثر علمی خود، با پیوند شعر به علم دامپزشکی، بیماری‌های مشترک انسان و دام را به زبان شعر بیان کرده است.
خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)- ایراندخت خاوری، بانوی دامپزشکی است که از 48 سال گذشته در بسیاری از شهرهای مرزی ایران به فعالیت علمی مشغول بوده و پس از بازنشستگی هم به هیچ شغل دیگری جز دامپزشکی رو نیاورده و همچنان در این عرصه به فعالیت خود ادامه می‌دهد.
تجلیل به پاس ترویج علم
خاوری، به دلیل اقدامات ارزنده‌اش در راستای ترویج و توسعه علم دامپزشکی و تالیف کتاب‌های تخصصی این حوزه، چندین‌بار از سوی سازمان دامپزشکی و جامعه دامپزشکان کشور، مورد تجلیل قرار گرفته است.
سازمان دامپزشکی، از این بانوی نویسنده برای تالیف کتاب «پژوهشی در سل گاوی در ایران» و فعالیت‌هایش در مبارزه با بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و دام، قدردانی کرده است.
«بیماری مشمشه»، «بیماری‌های مشترک بین انسان و دام» و «بیماری شبه سل در نشخوارکنندگان» از جمله تالیفات
شاخص ایراندخت خاوری است.
برگی از دفتر خاطرات
خاوری از سال‌ها فعالیت خود در شهرهای مرزی ایران خاطرات شیرینی دارد. وی یکی از خاطرات خود را این‌گونه بیان می‌کند: «از سال 1348 به‌عنوان رییس آزمایشگاه مشغول به خدمت در زابل شدم. زابل شهری مرزی بین ایران و افغانستان است و مرز چندان مشخصی هم در این شهر وجود نداشت، به همین دلیل دام‌ها به‌راحتی به هر طرف رفت و آمد می‌کردند و باعث می‌شد بیماری‌هایی مانند طاعون گاوی و بیماری‌های انگلی از طرف افغانستان وارد ایران شود.
در کل دوران خدمتم در زابل با فراز و نشیب‌های زیادی همراه بود. در سال‌های بین 49 تا 50 دولت افغانستان آب رودخانه هیرمند را به روی شهرستان زابل بست و کم آبی و بی غذایی باعث بروز بیماری‌های انگلی در دام‌ها شد. این خاطرات را که مربوط به ابتدای دوران خدمتم بعد از فارغ‌التحصیلی است، هرگز از یاد نمی‌برم.»
کشف انگل «تریپانوزوماوانسی»
خاوری، نخستین بانوی دامپزشکی است که توانست انگل «تریپانوزوماوانسی» را که به‌طور معمول در شتر و اسب دیده می‌شود، در خون گاوهای روستای «دوست محمد‌خان» از توابع استان سیستان و بلوچستان، پیدا کند که این کشف علمی مورد تایید سازمان دامپزشکی وقت نیز قرار گرفت.
وی در جوانی خود
بیشتر شهرهای ایران را برای پژوهش و انجام اقدامات دامپزشکی زیر پا گذاشت. خاوری جوان در این سال‌ها به چهارمحال و بختیاری رفت و علاوه بر خدمت در اداره دامپزشکی این استان، به امور اجتماعی و عام‌المنفعه نیز پرداخت.
این بانوی دامپزشک پس از مراجعت به خارج از کشور برای معالجه، به ایران بازگشت و سال‌ها عهده‌دار مسوولیت دفتر مبارزه و ریشه‌کنی بیماری سل گاوی نیز بوده است.
اهمیت دامپزشکی از زبان خاوری
وی درباره اهمیت این حرفه می‌گوید: «سال‌هایی که در استان‌های سیستان و بلوچستان، چهارمحال و بختیاری و همدان مشغول به‌کار بودم به چشم خود می‌دیدم، که دامپزشکان و تکنسین‌ها با چه خطراتی مواجه اند و برای رساندن خود به گله‌ها ناچار بودند، جاده‌های صعب‌العبور را طی کنند و خطر مارگزیدگی و پاشیدن واکسن دام‌ها به سر و صورتشان و گازگرفتگی از جانب حیوانات را به جان می‌خریدند، اما دلسرد نمی‌شدند.»
طبعی شاعرانه در دامپزشکی
این بانوی دامپزشک ، از آن‌جایی که طبعی لطیف و شاعرانه داشته و از کودکی شعر نیز می‌سروده است، در آخرین تالیف خود بیماری‌های مشترک انسان و حیوان را در قالب شعر بیان کرده است. وی درباره این کتاب می‌گوید: «در برخی از ضیافت‌های جامعه دامپزشکان برخی از سروده‌هایم درباره بیماری‌های انسان و حیوان را می‌خواندم و دوستان بسیار در این‌باره من را تشویق می‌کردند و اعتقاد داشتند این روش بهترین روش برای دانشجویان است تا راحت‌تر در سر جلسه امتحان حاضر شوند، همین تشویق‌ها باعث شد تا سروده‌های خود را در قالب کتابی چاپ کنم.»
خاوری پس
از تنظیم و تدوین «نگاهی دوباره به رابطه همزیستی میان دام و انسان به نظم و نثر» این اثر را در سال‌جاری به کارنامه درخشان سال‌ها فعالیت خود در این عرصه افزود.
خاوری درباره پیشینه تدوین چنین آثاری گفت: «حکیم میسری» نخستین حکیمی بود که «دانشنامه پزشکی» را سرود، هرچند در «فرسنامه» و «بازنامه» هم اشعاری درباره بیماری‌های مشترک بین انسان و دام دیده می‌شود.
سوار بر امواج زمان از کودکی تا پیشکسوتی
ایراندخت خاوری در مشهد به دنیا آمد. دوران دبستان را در مدرسه کوکبیه گذراند و پس از مهاجرت خانواده به تهران، به دبیرستان همام رفت و در سال 1339 در دانشگاه تهران و در رشته دامپزشکی پذیرفته شد.
این دامپزشک نویسنده، رساله دکترای خود را با راهنمایی دکتر مصطفی اقصی به رشته تحریر درآورد و با درجه بسیار خوب از آن دفاع کرده و فارغ‌التحصیل شد و از آن زمان تا به امروز در عرصه‌های مختلف دامپزشکی از جمله تالیف آثار این حوزه، مشغول به فعالیت بوده است.
وی، همسر دکتر کامران افشار، نویسنده کتاب‌های «مفاهیم و کاربرد اپیدمیولوژی در دامپزشکی» و «اپیدمیولوژی در دامپزشکی و تحقیقات» و چندین اثر علمی دیگر و همچنین از مدرسان و پزشکان پیشکسوت شاخه علمی اپیدمیولوژی در کشور است./