اهتمام به چشم انداز آینده روانشناسی شخصیت

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، شخصیت انسانی رفتار‌ها و واکنش‌هایی است که از نوجوانی و جوانی در فرد شکل می‌گیرد و تاثیرات آن بر تمام جنبه‌های زندگی سایه می‌افکند و در طول زندگی‌ الگوی تقریبا ثابتی را شکل می‌دهد. سوال اینجاست که شخصیت سالم چگونه شکل می‌گیرد؟ باید چه خصوصیات و  کیفیتی داشته باشد تا به شخصیتی سالم دست یافت.

فراگیر بودن و تاثیر‌گذاری بر جنبه‌های مختلف زندگی، از شرایط اصلی شخصیت است. به این معنا که شخصیت یک فرد تقریبا بر همه برخورد‌ها و شرایط زندگی تاثیرگذار است. افراد دارای شخصیت سالم حتی در شرایطی که برایشان مطلوب نیست می‌توانند خود را کنترل کنند و از خود انعطاف نشان دهند.

کتاب«روانشناسی شخصیت» نیز در این راستا یافته‌های موجود،رهیافت‌های نوین و چشم‌انداز آینده روانشناسی شخصیت را بررسی کرده است. کارولین مورف و اوزلم ایدوک برگزیده‌ای از مجموعه مقالات چاپ شده بین سال‌های 1994 تا 2004 را در این کتاب جمع‌آوری کرده‌اند. مقالات گردآوری شده در این کتاب به بحث و بررسی درباره شخصیت سالم و عوامل بروز نارسایی در شخصیت می‌پردازند.

وقتی از شخصیت سالم صحبت به میان می‌آید بیشتر صفات اخلاقی مناسب فرد نمایان می‌شود اما شخصیت سالم، ریشه در ثبات صفات انسانی دارد،تا به کمک این صفات بتوان رابطه‌ای درست و اصولی با دیگران برقرار نمود. در راستای بحث درباره شخصیت سالم و ثبات شخصیتی می‌توان به مقاله نخست این کتاب اشاره کرد که به موضوع ثبات در شخصیت پرداخته است.

رابرت آرفیکی از نویسندگان این مقاله که در انجمن روانشناسی امریکا منتشر شده است نیز به ثبات شخصیت می‌پردازد و می‌نویسد:«با هر کس که برخورد می‌کنیم درباره او یک خطای ادراکی دیداری وجود دارد.»

در حقیقت همه انسان‌ها آفریده یک مزاج معین هستند که در یک شخصیت معین نمود می‌یابند. در این مقاله نیز نویسندگان اعتقاد دارند اصطلاح مزاج برای اشاره به گرایش های اساسی افراد استفاده می‌شود، گرایش‌هایی که ما آن را صفات شخصیت می‌نامیم. این‌ها صفاتی هستند که توسط ابزار‌هایی مانند پرسشنامه‌های شخصیتی به دست می‌آیند.

به‌طور سنتی روانشناسان شخصیت، تلاش خود را صرف شناخت ویژگی‌های اخلاقی کرده‌اند که تحت شرایط و موقعیت‌ها بدون تغییر باقی می‌مانند، در حالی‌که زندگی امروزی بشر نشان می‌دهد شخصیت تابعی از روابط فرد درمیان همسالان، والدین و سایر اقشاری است که با آن‌ها در ارتباط است.

دیگر مقاله این کتاب که درباره گذار شخصیت به آن سوی مجادله فرد-موقعیت می‌پردازد، درباره روشی که یک فرد عمل می‌کند سخن می‌گوید: «چگونه می‌توانیم درباره روشی که یک فرد معمولا عمل می‌کند به بحث بپردازیم در حالی که این روش دایما در حال تغییر است؟ همین فرد در موقعیت‌های مختلف بسیار متفاوت عمل می‌کند و این حقیقت ساده یکی از بزرگترین چالش‌های روانشناسان شخصیت است که این مفهوم را در شخصیت بگنجانند.»

فرایند‌های عاطفی، دیگر عامل تاثیر‌گذار در شخصیت افراد است. عواطفی که هرکدام از افراد بسته به موقعیت خود در خانواده و جامعه از آن سهم می‌برند. در بحث فرایند‌های عاطفی، عاطفه و دلبستگی مادر علاوه بر منش شخصیتی نوعی دلبستگی مادرانه را نیز توصیف می‌کند. در مقاله‌ای تحت عنوان «مبانی زیستی دلبستگی مادرانه» که در این کتاب منتشر شده است آمده است:«در سال‌های اخیر علاقه فزاینده‌ای به بررسی فرایند‌های عاطفی رفتار مراقبت‌جویانه به وجود آمده است. مطالعات اخیر بر روی انسان‌ها و نخستی‌های غیر انسان نشان می‌دهند که هورمون‌ها، دست‌کم تا حدودی علت تغییرات انگیزشی در دوره بارداری و دوره پس از زایمان و علت تغییر در رفتار انگیزشی مراقبت‌جویانه در افراد است. پژوهش‌های آینده نمی‌توانند تاثیری که فرایند‌های زیستی در دلبستگی و فرزند‌پروری هنجاری و بیمار‌گونه دارد را مورد غفلت قرار دهند.»

کتاب«روانشناسی شخصیت» پنج محور رهیافت‌های موجود در روانشناسی شخصیت و نقش ساز و کار‌های زیستی در شخصیت و شخصیت در عمل، فرایند‌های درون‌فردی و نیز شخصیت در بافت اصلی را در کنار مبحث تاثیر شخصیت در سلامتی و بهداشت مورد بررسی قرار داده است.

 خوانندگان این کتاب که توسط عطا‌الله محمدی، روانشناس کانون اصلاح و تربیت تهران ترجمه شده است، در پنج بخش به مطالعه چندین مقاله علمی مرتبط با روانشناسی شخصیت می‌پردازند. این کتاب به تمامی علاقه مندان حوزه روانشناسی توصیه شده است.

گفتنی است نشر ارجمند کتاب حاضر را در 264 صفحه و با قیمت 10هزار و پانصد تومان با شمارگان هزار و 100 نسخه‌ای راهی بازار نشر کرده است.