قلمرو حسابداری ایران با تو پیدا شد
نخستین مدرس حسابداری ایران، که ورودش به قلمرو حسابداری را تقدیر می‌دانست، در طول سال‌ها تدریس و تربیت دانشجو، ده‌ها کتاب و مقاله تخصصی منتشر کرده است.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، دکتر فضل‌الله اکبری، پدر علم حسابداری ایران، دوم اردیبهشت‌ماه سال 1300 در گلپایگان به دنیا آمد. کودکی و دوران ابتدایی را در این شهر سپری کرد و مقطع دبیرستان را در مدارس ادب صارمیه و سعدی اصفهان گذراند. استاد اکبری، آموزش علوم قدیمه را خیلی پیش‌تر از نوجوانی آغاز کرده بود؛ مباحثی که نزد استادانی مانند زنده‌یاد فضل‌اله همایی و برادر دانشمند ایشان جلا‌الدین همایی و استاد مبارکه‌ای فرا گرفت. نخستین درس‌های حساب، ریاضی، حساب سیاق نقدی و جنسی را نزد جد و پدرش آموخت. بعد از گرفتن دیپلم، وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد و موفق به اخذ مدرک لیسانس شد.
نخستین تجربه کاری
شرکت ملی نفت، نخستین حضور استاد در میدان کار بود. همکاری با «حییم» در تهیه فرهنگ لغت انگلیسی به فارسی از جمله فعالیت‌های علمی و فرهنگی استاد است. سال 1330 فضل‌اله جوان، به ادامه تحصیل در رشته علوم اداری و بازرگانی در دانشکده حقوق دانشگاه تهران پرداخت و مدرک کارشناسی‌ارشد دریافت کرد. با بورس تحصیلی راهی دانشگاه کالیفرنیای جنوبی و دانشگاه استنفورد شد. رشته مدیریت بارزگانی را برگزید و با گرایش حسابداری دکترا گرفت.
بازگشت به میهن
دکتر فضل‌الله اکبری، بعد از اخذ مدرک دکترا به ایران بازگشت و در موسسه علوم اداری در کسوت مدرس، فعالیتش را آغاز کرد. در ادامه راه و در سال 1337 با درجه دانشیاری و در حالی‌که عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران بود، نامش به‌عنوان نخستین مدرس حسابداری ایران در تاریخ ماندگار شد.
استاد اکبری، در مصاحبه با نشریه حسابدار در سال 1378، درباره نخستین تجربه تدریسش گفته بود: «همیشه فکر می‌کنم آدمی تا
اندازه‌ای به جایی راه می‌برد که مقدر است. سرانجام هم وضعیتی پیش آمد که بتوانم از بورسی در این رشته بهره‌مند شوم. بدین‌ترتیب عملا به قلمرو حسابداری وارد شدم.
پس از مراجعت از خارج، دانشگاه تهران اعلا‌م کرد که برای تدریس رشته‌های حسابداری و حسابرسی دانشیار می‌پذیرد و من برای این کار داوطلب شدم. من تنها داوطلب بودم. … باید اذعان کنم در آن زمان دو، سه نفری بودند که بیش از من حسابداری می‌دانستند و تجربه بیشتری هم داشتند، ولی چون داشتن درجه دکترا یکی از شرایط استخدام بود با وجود علاقه‌ای که داشتند، واجد شرایط و داوطلب نشدند. متاسفانه آن زمان، اغلب افراد به جهت عدم‌اطلاع کافی از محتوای دروس مزبور، علوم مالی و حسابداری را در سطح سایر رشته‌های دانشگاه به حساب نمی‌آوردند.»
تاسیس دانشکده علوم اداری
سال 1342 زمانی که مرحوم صالح، رییس دانشگاه تهران بود، نخستین مدرس حسابداری ایران، تلاش بسیاری انجام داد، تا وی را برای ایجاد رشته حسابداری متقاعد کند.
«در طول سال 1342 توضیحاتم رییس وقت دانشگاه تهران را متقاعد و مصمم کرد که دانشگاه تهران، مانند بسیاری از مهم‌ترین دانشگاه‌های جهان و به لحاظ نیاز کشور، می‌باید دانشکده‌ای برای آموزش و تحقیقات مدیریت داشته باشد.
در ابتدای شهریور 1343 شادروان دکتر صالح، در جلسه‌ای پرشور و با مخالفت‌های بسیار، بالا‌خره تاسیس دانشکده علوم اداری و مدیریت بازرگانی را به تصویب شورایعالی فرهنگ رسانید….»
پدر حسابداری ایران، به مدت هشت سال ریاست این دانشکده را بر عهده داشت. این در حالی است که در سال 1350 به سمت معاون آموزشی و پژوهشی وزارت علوم برگزیده شد و همچنان در لباس معلمی به پرورش دانشجویان رشته حسابداری ادامه داد. تدریس نخستین مدرس حسابداری ایران تا سال 1358 یعنی تا زمان بازنشستگی‌اش ادامه پیدا کرد. سال 1360 استاد اکبری، همکاریش را با مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی آغاز کرد. در این دوران بود که از ایشان آثار مختلفی در قالب مقاله و کتاب
منتشر شد.
تدریس در غرب
دکتر فضل‌الله اکبری، در اواخر دهه 1360 به آمریکا مسافرت کرد و به مدت دو سال در سمت استادی در دوره‌های کارشناسی‌ارشد دانشکده مدیریت بازرگانی دانشگاه استنفورد که یکی از معتبرترین دانشکده‌های این رشته در سراسر دنیا به‌شمار می‌آید، به تدریس پرداخت.
پس از آن به انگلستان رفت و یک سال نیز در دانشکده مدیریت دولتی تدریس کرد. ایشان از اواسط دهه 1370 به ایران مراجعت کرد و همچنان همکاری خود را در زمینه تحقیق و تالیف با مرکز تحقیقات تخصصی حسابداری و حسابرسی سازمان حسابرسی ادامه داد.
کتابشناسی استاد اکبری
کتاب «بررسی تحلیلی دکتر فضل‌الله اکبری» در سال 1381 به‌عنوان اثر شایسته تقدیر در آیین هفته کتاب، از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مورد تقدیر قرار گرفت.
از جمله مهم‌ترین آثار نخستین مدرس حسابداری ایران می‌توان به «حسابداری صنعتی»، «اصول حسابداری»، «تجزيه و تحليل صورت‌های مالی»، «حسابداری بازرگانی»، «تهيه بودجه بازرگانی و صنعتی»، «حسابداری استهلاك، سازمان حسابرسی»، «فرهنگ اصطلاحات حسابداری»، «بررسی «تحليلی يا استفاده از تجزيه و تحليل صورت‌های مالی در حسابرسی» اشاره کرد که بارها از سوی ناشران و به‌ویژه به‌عنوان منبع درسی منتشر شده‌اند.
«سرگذشت یک استاد و سرگذشت یک علم»، «تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی»، «واژه سرنوشت‌ساز»، «نوبت من نیست»، «به یاد دوست»، «چگونه تدریس حسابداری در دانشگاه برای اولین بار شروع شد»، «آموخته‌های آموخته را نیاموختیم»، «مصطفی علی مدد: اندیشمندی پرمایه، پرکار و پربار»، «نرفته‌ام» و «منتخبات حسابرسی» نیز از شاخص‌ترین مقاله‌های دکتر فضل‌اله اکبری است.
قلمرو حسابداری، تقدیر تو بود
نخستین مدرس حسابداری ایران: «همیشه فکر می‌کنم آدمی تا اندازه‌ای به جایی راه می‌برد که مقدر است.»
استاد فضل‌الله اکبری، در بهار دیده به جهان گشود و در سیزدهمین روز از بهار 1384 در سن 84 سالگی، روی در نقاب خاک فرو کشید./