هنرهای تجسمی در سالی که گذشت

سال ۹۲ برای اهالی هنرهای تجسمی،‌ اگر چه با خبر درگذشت احمد اسفندیاری پیشکسوت نقاشی مدرن ایران آغاز شد اما در طول این سال رخدادهای امیدوارکننده‌ای نیز به وقوع پیوست که به برخی از مهمترین وقایع آن اشاره خواهیم کرد.

* هنرمندانی که سال ۹۲ از دنیا رفتند

اسفندیاری در شب سال نو ۹۲ ، در سن ۹۰ سالگی بر اثر  کهولت سن از دنیا رفت. اما او تنها نبود و  تا پایان سال ۹۲ تعداد دیگری از هنرمندان جامعه هنرهای تجسمی نیز به او پیوستند:

صادق تیرافکن (عکاس)، سیدمحمدحسین رحمتی (عکاس)، حمید غبرانژاد (خوشنویس)، ابراهیم ذهبی (عکاس)، عبدالله بهرامی (عکاس)، خانعلی صیامی (عکاس)، ناصر الهی (شیشه‌گر)، کریم محمد ابراهیمی (خوشنویس)، حسن شیرکوند (خوشنویس)، رفیع مۆتمن طباطبایی (نقاش)، سلیم کرمی خولکی (نقاش) و قدیر صباغیان (نقاش) از دیگر هنرمندانی بودند که سال ۹۲ از دنیا رفتند.

* حراج تهران با فروش ۶٫۵ میلیارد تومانی

گذشته از اخبار تلخ درگذشت این هنرمندان، شاید بتوان مهم‌ترین اتفاق سال ۹۲ در عرصه هنرهای تجسمی را برپایی «دومین حراج تهران» به مدیریت علیرضا سمیع‌آذر در هتل پارسیان آزادی ذکر کرد.

این حراج که با رعایت استانداردهای بین‌المللی در زمینه برگزاری حراج همراه بود،‌ موفق به فروش ۸۲ نقاشی،‌مجسمه و عکس از ۷۹ هنرمند به مبلغ   ۶٫۵ میلیارد تومان شد که این میزان فروش تاکنون در کشور سابقه نداشته است.

یکی از نکات مهم این حراج،‌ فروش همه آثار شرکت کننده در این حراج بود که همگی به قیمتی بالاتر از برآورد اولیه خود به فروش رسید.

* شکستن طلسم ۱۱ ساله ششمین دوسالانه تصویرگری

شکست طلسم ۱۱ ساله برای برگزاری ششمین دوسالانه تصویرگری ایران، اتفاق مهم دیگری در کارنامه هنرهای تجسمی سال ۹۲ است.

پنجمین دور این دوسالانه در سال ۸۱ برگزار شده بود و در طول ۱۱ سال گذشته بنا به دلایل مختلفی این دوسالانه امکان برگزاری پیدا نکرد تا آن که سرانجام بعد از کش و قوس‌های بسیار میان معاونت هنری و معاونت فرهنگی وزارت ارشاد، این دوسالانه از سوی معاونت هنری و با همکاری انجمن هنرمندان تصویرگر برگزار شد.

* دوسالانه‌هایی که برگزار نشد

سال ۹۲ موعد برگزاری دوسالانه‌های تجسمی دیگری هم بود که به دلیل تغییر و تحولات دولت و مدیریت‌ها، کمبود بودجه و شاید بی‌انگیزگی مدیران، برگزار نشد.

دوسالانه نقاشی، گرافیک، سفال و سرامیک، نگارگری و مجسمه‌سازی بنا به دلایلی که ذکر شد،‌ در سال ۹۲ برگزار نشد و مسئولیت برگزاری آن به دوش مدیریت فعلی مرکز هنرهای تجسمی است که باید دید در سال ۹۳ موفق به برپایی آن‌ها خواهد شد یا خیر.

* برپایی ششمین جشنواره تجسمی فجر با کمی کش و قوس!

ششمین جشنواره بین‌المللی هنرهای تجسمی فجر نیز یکی دیگر از رخدادهای مهم هنرهای تجسمی در سال ۹۲ است که امسال با تغییراتی نسبت به دوره‌های قبلی برگزار شد.

در این دوره به دلیل تغییر دولت و به دنبال آن تغییر مدیران مرکز هنرهای تجسمی،‌اختلاف نظرها و ناهماهنگی‌هایی در برگزاری ششمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر به وجود آمد که منجر به استعفای سیدعباس میرهاشمی دبیرکل این جشنواره شد و بعد از مدتی با رفع مشکلات،‌ اگر چه این جشنواره در موعد مقرر خود برگزار شد اما به دلیل از دست رفتن زمان بر اثر بروز این اختلافات، بخش علمی و مقالات از این جشنواره حذف شد و همچنین وعده سفارش فیلم‌های مستند به فیلمسازان برتر جشنواره فجر سال گذشته نیز عملی نشد.

* دوسالانه معتبر کاریکاتور تهران هم از بی‌نظمی‌ها بی‌نصیب نماند

یکی از نکات مهم رخدادهای هنرهای تجسمی در سال ۹۲ نیز به برپایی دهمین دوسالانه کاریکاتور تهران بازمی‌گردد. این دوسالانه که به عنوان یکی ازمعتبرترین و منظم‌ترین دوسالانه‌های ایران و جهان مطرح است، در دهمین دوره خود با مشکلاتی همراه بود و برخلاف همیشه،‌با دو سال تأخیر سرانجام در سال ۹۲ برگزار شد که این موضوع لطماتی را به وجه بین‌المللی این دوسالانه معتبر وارد کرد.

* پانزدهمین حراج کریستیز

برگزاری پانزدهمین دوره حراج کریستیز خاورمیانه که در دبی برگزار شد، رویداد مهم دیگری در عرصه هنرهای تجسمی ایران در سال ۹۲ محسوب می‌شود.

در این دوره از حراج کریستیز،‌ هنرمندان ایرانی همچون همیشه، سهم عمده‌ای در فروش آثار داشتند و حضور علی مرادخانی معاون امور هنری وزارت ارشاد و همراهانش در این دوره از حراج،‌ از نکات قابل توجه آن بود چرا که برای نخستین بار مدیران ارشد هنرهای تجسمی ایران در این رویداد بین‌المللی خارج از ایران حضور پیدا کردند.

* برپایی جشنواره هنر مقاومت با آثار هنرمندان ۷۷ کشور

برگزاری سومین جشنواره جهانی هنر مقاومت به دبیر حبیب‌الله صادقی یکی دیگر از رخدادهای مهم سال ۹۲ در عرصه هنرهای تجسمی بود. در سومین جشنواره جهانی هنر مقاومت،‌۹۴۰ اثر منتخب از میان ۵۵۵۰ اثر  ارسالی از هنرمندان ۷۷ کشور جهان در ۱۲ رشته نقاشی، پژوهش ، طراحی و چاپ دستی، نگارگری، خط-نقاشی، تصویرسازی، پوستر، عکاسی، کاریکاتور، طرح‌های حجمی، انیمیشن، هنرهای جدید و مفهومی در مۆسسه فرهنگی و هنری صبا روی دیوار رفت.

* تغییر و تحولات مدیریتی

اما سال ۹۲ با تغییر دولت و جابه جایی مدیران نیز همراه بود و شاید همین حالت انتظار برای تغییر دولت و مدیران باعث شده بود که سال ۹۲ در عره هنرهای تجسمی شاهد رخدادهای چندانی نباشیم و تنها به برگزاری مهمترین رویدادهای تجسمی از دید مدیران وقت، اکتفا شد.

در سال ۹۲،‌ علی مرادخانی به جای حمید شاه‌آبادی بر مسند معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نشست و بعد از وقفه‌ای طولانی، مجید ملانوروزی به جای علی‌اصغر امیرنیا به عنوان مدیر کل مرکز هنرهای تجسمی وزارت ارشاد از سوی مرادخانی معارفه شد و پس از مدتی انتظار ملانوروزی حکم خود را به عنوان مدیر موزه هنرهای معاصر تهران نیز دریافت کرد و جایگزین احسان آقایی در این موزه شد.

ملانوروزی بر ضرورت ایجاد تغییر و تحولاتی در این موزه و بازگرداندن جایگاه و اعتبار قبلی این موزه تأکید دارد و از تعاملات بین‌المللی موزه‌،‌ امانت‌سپاری آثار و همچنین تبادل آثار هنرمندان ایرانی و خارجی سخن گفته است.

مدیران ارشد کنونی در معاونت هنری وزارت ارشاد و مرکز هنرهای تجسمی نیز بر حمایت از بخش خصوصی و همچنین واگذاری امور هنری به هنرمندان و انجمن‌های تخصصی تأکید دارند و با حضور در مجامع هنری از جمله نمایشگاه‌های مختلفی که گالری‌های خصوصی تهران برپا می‌کنند، سعی در تحکیم کردن روابط دوستانه میان هنرمندان و مدیران دولتی دارند.

اکنون که هنرمندان به ایجاد فضای تازه‌ای در هنرهای تجسمی کشور امیدوار شده‌اند،‌باید منتظر ماند و دید که آیا مدیران هنرهای تجسمی کشور در عملی کردن وعده‌های حمایتی خود از هنرمندان موفق خواهند بود یا خیر.

بخش هنری تبیان