از تفاهم‌نامه جنتی و ستاری تا «ظهور» نخبه مهندسی در کهکشان علم ایران

 شنبه 31 خردادماه، به بهانه سالروز زلزله رودبار و منجیل، خبرنگار دانش و فناوری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) گفت‌و‌گویی با دکتر بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران انجام داد. 

مردم کتابخوانی نداریم
این پیشکسوت علم زلزله شناسی اظهار کرد: آسیب‌پذیری ما در مقابل زلزله تقصیر سرنوشت نیست، این اعتقاد را که همه چیز به گردن سرنوشت است، باید از بین ببریم. باید باور کنیم که ما انسان‌ها با اشتباهاتمان حادثه‌سازیم. متاسفانه ما از واژه سرنوشت سوء استفاده و سلب مسئولیت می‌کنیم. 

پدر علم زلزله‌شناسی ایران در بخشی دیگر از سخنانش با اشاره به نقش کتاب در روشنگری اذهان در رابطه با زلزله گفت: متاسفانه مردم کتابخوانی نداریم. مردم بیشتر ترجیح می‌دهند جدول حل کنند تا کتاب بخوانند. هدف ما از ایجاد این پایگاه روشنگری نسبت به خطر زلزله است. روشنگری به وسیله کتاب و رسانه و ستاد بحرانی که ایجاد شده، گسترش پیدا می‌کند. مقوله زلزله به‌طور جدی نزدیک به 50 سال است که در کشور مطرح می‌شود. 

یادداشتی به بهانه سالروز زلزله رودبار و منجیل
در سالروز زلزله رودبار و منجیل، دکتر محمد ایرانمنش، کارشناس مدیریت بحران که کتاب «مستندات و درس‌آموزی از تجارب مدیریت بحران زلزله بم» را در دست تالیف دارد، یادداشتی برای خبرگزاری کتاب ایران نوشت. 

در بخش‌هایی از این یادداشت آمده: «مستندسازی بخش اصلی تاریخ هر موضوعی را تشکیل می‌دهد. بدیهی است وقتی نتوانیم به تاریخ درستی دست یابیم، نه تنها دقیقا نخواهیم دانست که پیشینیان چه کرده‌اند، بلکه به‌درستی نیز نمی‌توانیم از عملکرد گذشته برای آینده درس بگیریم و در نتیجه، دست‌کم خطاهای گذشته را دوباره تکرار خواهیم کرد.»
 
ایرانمنش در این نوشته همچنین به این موضوع اشاره کرده: «ما از نظر تاریخی ملتی هستیم که معمولا عادت نداریم تجارب خود را بنویسیم و تا زمانی هم که تجارب را ننویسیم، نمی‌توانیم به‌درستی از آن‌ها درس‌آموزی کنیم. چون انجام این کار در ذهن، اگر غیر ممکن نباشد، بسیار دشوار است. تا زمانی که این تجربه‌ها روی کاغذ پیاده و بررسی و حلاجی نشوند، ارزیابی و درس‌آموزی تقریبا میسر نیست. مهم‌ترین دلیل این بی‌توجهی بیگانگی ما نسبت به سنت مکتوب است.»

پرونده هفت برگزیده حوزه دانش و فناوری در کتاب فصل
جمع‌بندی سخنان هفت برگزیده بیست و هفتمین دوره جایزه کتاب فصل، یکی از پرونده‌های گروه دانش و فناوری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در هفته گذشته بود. در این پرونده نویسندگان و مترجمان آثار برگزیده به بهبود کیفیت آثار، ایجاد انگیزه در مخاطب و تاکید بر داوری تخصصی تاکید کرده بودند. 

بیست و هفتمین دوره جایزه کتاب فصل، در حالی یکشنبه (25 خردادماه) برگزیدگان خود را شناخت که در این میان سهم حوزه دانش و فناوری، معرفی دو برگزیده در شاخه‌های نجوم وعلوم پزشکی و پنج شایسته تقدیر در شاخه‌های مدیریت، محیط زیست، ریاضی، علوم پزشکی و مهندسی مواد و معدن بود.

گذر پرونده ترجمه معکوس از ایستگاه‌های سوم و چهارم
در هفته‌ای که گذشت، سرویس دانش و فناوری (ایبنا)، در گفت‌و‌گو با اهالی علم، دو بار دیگر پرونده وضعیت ترجمه معکوس آثار علمی را ورق زد. در این هفته، دکتر محمد حسن‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، با اشاره به ظرفیت بالای آثار محققان ایرانی برای ترجمه به زبان‌های دیگر، اشاره کرد که آثار مولفان حوزه علم ظرفیت حل مشکلات داخلی و بین‌الملی را دارد.

این مدرس دانشگاه درباره عقیده برخی مبنی بر بی‌نیازی جامعه غربی به آثار مولفان ایرانی گفت: با این فکر که جامعه غرب به دلیل پیشرفت‌ در حوزه علم و فناوری، از آثار محققان و نویسندگان ایرانی بی‌نیاز است، مخالفم. با توجه به استقبال خوب جامعه علمی دنیا از مقالات علمی محققان ایرانی، به‌نظر می‌رسد انتشار این آثار در قالب کتاب مخاطبان خارجی را افزایش دهد، چراکه مقاله مخاطب خاص و کتاب مخاطب عام دارد. به عبارتی دیگر دایره مخاطب کتاب، بسیار بیشتر از مقاله است.

در هفته گذشته، دکتر محمد سلگی، رییس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی نیز درباره وضعیت ترجمه معکوس آثار علمی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار دانش و فناوری (ایبنا)، توجه به تولید علم را زمینه‌ساز ترجمه آثار محققان ایرانی دانست و گفت:‌ مقوله ترجمه معکوس به‌ویژه در حوزه علوم، تاکنون به صورت یک جریان نبوده و عموما خودجوش اتفاق افتاده است. 

وی در این گفت‌و‌گو، با اشاره به این‌که لازمه ترجمه معکوس، وجود مخاطب در کشورهای دیگر است، ارتباط ضعیف مراکز علمی ایران با ناشران مطرح بین‌ا‌لمللی را یکی دیگر از مشکلات در این راه دانست. سلگی همچنین اشاره کرد که برای شکل‌گیری جریان ترجمه معکوس نیازمند زمان هستیم. 

با انجمن ناشران کتاب دانشگاهی در هفته‌ای که گذشت
در هفته‌ای که گذشت، خبرهای انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، دو بار مهمان سرویس دانش و فناوری خبرگزاری کتاب بود. یکشنبه اول تیرماه، محمدرضا حاتمی، مدیر مسوول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار دانش و فناوری (ایبنا) از پایان مهلت فروش اینترنتی انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با صدرنشینی حوزه علوم پایه خبر داد. 

وی گفت: بعد از ایجاد این پایگاه و پس از پایان بیست و هفتمین نمایشگاه بین‌‌المللی کتاب تهران،‌ از 20 اردیبهشت‌ماه تا 31 خرداد‌ماه، در مجموع 50 میلیون کتاب از ناشران دانشگاهی به فروش رفته است. 

حاتمی در ادامه عنوان کرد: آییژ و کتابخانه فرهنگ، ناشران منابع علوم پایه، کتابدار،‌ ناشر آثار حوزه علوم انسانی،‌ ناقوس، ناشر کتاب‌های كامپيوتری و فنی و مهندسی، جنگل، ناشر منابع آموزش زبان‌های خارجی و انتشارات نوپردازان، ناشر آثار کمک آموزشی دانشگاهی در جایگاه‌ پرفروش‌ترین ناشران قرار داشتند. ناشران شهرستانی نیز بیشترین مخاطبان این پایگاه بوده‌‌اند.

سه‌شنبه سوم تیرماه 93، ششمین دوره انتخابات هیات مدیره انجمن ناشران دانشگاهی برگزار شد که بر این اساس «حسین داودآبادی» با 81 رای، «شهروز گهواره» با 80 رای، «محمدرضا حاتمی» با 77 رای، «مسعود پایدار» با 68 رای، «حسن قربانی» با 61 رای، «سیدمجتبی طالقانی» با 53 رای و «جعفر عرفان‌پور» با 49 رای به‌عنوان اعضای اصلی و «علی‌اکبر تورانیان» با 42 رای و «مجیدرضا زروئی» با 23 رای به‌عنوان اعضای علی‌البدل ششمین هیات مدیره انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی انتخاب شدند.

همچنین در ششمین دوره انتخاب بازرس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی نیز «محمد سلگی» با 69 رای به‌عنوان بازرس اصلی و «عباس غمگسار» با 13 رای به‌عنوان بازرس علی‌البدل معرفی شدند. 

برگزاری نشست بررسی پیامدهای سرقت علمی در (ایرانداک)

سومین نشست تخصصی «بررسی آثار و پیامدهای سرقت علمی و راه‌های جلوگیری از آن» با تمرکز بر راهکار‌های مقابله نرم‌افزار‌ی با سرقت علمی، بعدازظهر یکشنبه اول تیرماه‌، در پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) برگزار شد. کارشناسان حاضر در نشست «بررسی آثار و پیامدهای سرقت علمی و راه‌های جلوگیری از آن» با اشاره به این‌که نرم‌افزار‌های تشابه‌یاب داخلی به بلوغ نرسیده‌اند، بر تقویت تولیدات داخلی نرم‌افزار‌های «تشابه‌یابي تاکید کردند.

در این نشست علمی، اجبار به تهیه مقالات فراوان در زمان کوتاه، به‌عنوان یکی از عوامل زمینه‌ساز سرقت علمی مطرح شد. همچنین کارشناسان این نشست بر لزوم رعایت شیوه‌نامه استاندارد ارجاع تاکید و توضیحاتی درباره فرآیند کشف بخش‌های مشابه با متن اصلی به کمک نرم‌افزار «تشابه‌یاب» ارایه کردند. 

امیر پارسی‌اصفهانی،‌ یکی از سخنرانان این نشست علمی، درباره معایب نرم‌افزار‌های تشابه‌یاب ایرانی گفت: نرم‌افزار‌های تشابه‌یاب داخلی، به‌طور جدی را‌ه‌اندازی نشده و به بلوغ نرسیده است.

آشنایی با «ظهور» نخبه مهندسی ایران
سرویس دانش و فناوری (ایبنا) در هفته گذشته در ادامه معرفی چهره‌های ماندگار و برجسته علمی کشور، سراغ دکتر حسن ظهور، از چهره‌های ماندگار حوزه مهندسی مکانیک رفت. 

 دکتر حسن‌ظهور،‌ سال 1323 در اصفهان زاده شد. تلاش‌های پژوهشی وی موجب شد که در نخستین همایش چهره‌‌های ماندگار در سال (1380)، به‌عنوان چهره‌ماندگار حوزه مهندسی مکانیک به جامعه علمی کشور معرفی شود. 

این چهره ماندگار، در طول عمر علمی خود، بیش از 200 مقاله علمی به‌صورت فردی یا جمعی به فارسی یا انگلیسی منتشر کرده است. این چهره ماندگار کشور همچنین‌ تدوین سه کتاب الکترونیک به انگلیسی، تالیف دو بخش از دو کتاب به انگلیسی برای «یونسکو»، تالیف دو بخش از دو کتاب به انگلیسی به‌صورت مشترک، تهیه و تدوین تعدادی جزوه درسی به فارسی یا انگلیسی را در کارنامه علمی خود به یادگار گذاشته است. 

حسن ظهور: «در تمام زندگی‌ام یادم نمی‌آید که ۲۰ دقیقه وقت خالی داشته‌ام و در آن ۲۰ دقیقه هیچ‌کاری برای انجام دادن نداشته‌ام. همیشه کاری انجام می‌دهم یا درباره موضوعی فکر می‌کنم، وقتی هم که رانندگی می‌کنم، به موضوعی علمی فکر می‌کنم‌.» 

امضا تفاهم‌نامه وزارت ارشاد با معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری
حسن ختام رویدادهای هفته گذشته (31 خرداد تا پنجم تیرماه) در سرویس دانش و فناوری خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) امضای یادداشت تفاهم‌ بین وزارت فرهنگ و ارشاد و معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بود. 

در این تفاهم‌نامه که چهارشنبه چهارم تیرماه، با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری، در ساختمان معاونت علمی و فناوری امضا شد، تکنولوژی‌های حوزه نشر جایگاه ویژه‌ای داشت. 

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این آیین بیان کرد که این تفاهم‌نامه بیشتر به منظور بهره‌گیری‌ از فناوری‌های علمی و زیرساخت‌های دانش‌بنیان با تاکید بر حوزه‌های نشر کتاب، مطبوعات و فیلم و موسیقی تنظیم شده است. امیدواریم وزارت ارشاد به‌عنوان متولی صدور مجوز در سایه این تفاهم‌نامه، گام‌های مثبتی با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری برای دسترسی به اهداف مفاد این تفاهم‌نامه بردارد.

معاون علمی و فناوری رییس جمهوری نیز در پاسخ به سوال خبرنگار دانش و فناوری (ایبنا) مبنی بر سهم حوزه نشر و کتاب در این تفاهم‌نامه گفت: فناوری‌های نرم که تکنولوژی‌های حوزه نشر نیز بخشی از آن است، یکی از شاخه‌های سیاست‌های اقتصاد دانش‌بنیان است که اشتغال فارغ‌التحصیلان علوم انسانی را می‌توان در این حوزه تعریف کرد. این افراد می‌توانند در بازار کاری که وزارت ارشاد ایجاد می‌کند مشغول شوند.

وی افزود: این تفاهم‌نامه امکاناتی گسترده برای فعالان حوزه فرهنگ و فناوری‌های نرم مانند IT و پروژه‌های خاص را نیز فراهم می‌کند. در حال حاضر بیشتر پروژه‌های ما در فناوری نرم نیست که به‌عنوان یک نقص مطرح می‌شود. حمایت‌ از همه شرکت‌های دانش‌بنیان در اولویت اول و دسترسی به این شرکت‌ها از کانال وزارت ارشاد امکان‌پذیر است.