سالگرد درگذشت «شيخ‌الریيس ابوعلی سينا» و تشكيل بنياد نوبل

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) امروز براساس تاریخ قمری، «شيخ‌الریيس ابوعلی سينا» دانشمند و فیلسوف بزرگ ایرانی، چشم از جهان فرو بست. 

ابوعلی حسین‌بن عبدالله بن سینا، مشهور به ابوعلی سینا، در سال 359 شمسی در بخارا متولد شد. وی از مشهورترین و تاثیرگذارترین فیلسوفان و دانشمندان ایرانی است که به‌ویژه به دلیل آثارش در زمینه‌هایی مانند فلسفه ارسطویی و پزشکی شناخته شده است. ابن سینا، نویسنده کتاب «شفا» یک دانشنامه علمی و فلسفی جامع است و «القانون فی‌الطب» یکی از معروف‌ترین آثار تاریخ پزشکی نیز متعلق به اوست.

«جرج سارتن» در کتاب «تاریخ علم» ابن‌سینا را در ردیف معروف‌ترین و بزرگترین اندیشمندان و دانشمندان حوزه پزشکی آورده است. سارتن در اثرش آورده است،‌ «ابن‌سینا،‌ معروف‌ترین‌ دانشمندان در همه زمان‌ها و مکان‌ها و نژادها است.»

شیخ‌الرییس بوعلی سینا، در تاریخ دوم تیرماه 416 شمسی، مصادف با 428 قمری، به علت بیماری «قولنج» که خود در معالجه آن مهارت فراوان داشته و یکی از آثارش نیز به این بیماری اختصاص دارد، در سن 58 سالگی در همدان دار فانی را وداع گفت و در همان شهر به خاک سپرده شد. 

گزیده کتابشناسی ابن سینا
«قانون در طب» ترجمه شده به همت عبدالرحمن شرفکندی، «دانشنامه علائی» و «رگشناسی (رساله نبض)»، «المجموع» در یک جلد، «الحاصل و المحصول» در بیست جلد، «البرّ و الاثم» در دو جلد، «الشفاء» در هجده جلد، «القانون فی الطب» در هجده جلد، «الارصاد الکلیه» در یک جلد، «الانصاف» در بیست جلد، «النجاه» در سه جلد، «الهدایه» در یک جلد، «الاشارات» در یک جلد «المختصر الاوسط»، در یک جلد «العلائی»، در یک جلد «القولنج»، در یک جلد، «لسان العرب فی اللغه» در 10 جلد، «الادویة القلبیه» در یک جلد، «الموجز» در یک جلد، «بعض الحکمه المشرقیه» در یک جلد «بیان ذوات الجهه» در یک جلد، «المعاد» در یک جلد «المبدأ و المعاد»، در یک جلد.

رساله‌های بوعلی سینا
«القضاء و القدر»، «فی الآله الرصدیه»، «عرض قاطیغوریاس»، «المنطق بالشعر»، «قصائد فی العظه و الحکمه»، «فی نعوت المواضع الجدلیه»، «فی اختصار اقلیدس»، «فی مختصر النبض به زبان فارسی»، «فی الحدود»، «فی الاجرام السماویه»، «الاشاره فی علم المنطق»، «اقسام الحکمه»، «النهایه»، «عهد کتبه لنفسه»، «حیّ بن یقطان»، «فی انّ ابعاد الجسم ذاتیة له»، «خطب»، «عیون الحکمه»، «فی انّه لا یجوز ان یکون شیء واحد جوهریا و عرضیا»، «انّ علم زید غیر علم عمرو»، «رسائل اخوانیه و سلطانیه» و «مسائل جرت بینه و بین بعض العلماء» 

ریاضیات
«زاویه»،«اقلیدس»،‌ «الارتماطیقی»،‌ «علم هیات»،‌ »المجسطی»، «جامع البدایع» 

طبیعی
«ابطال احکام النجوم»، «الاجرام العلویه واسباب البرق والرعد»، «فضا»، «النبات والحیوان»

پزشکی
«قانون»، «الادویه القلبیه»، «دفع المضار الکلیه عن الابدان الانسانیه»، «قولنج»، «سیاسه البدن وفضائل الشراب»، «تشریح الاعضا»، «الفصد»، «الاغذیه والادویه»

تشكيل بنياد نوبل در 1900 میلادی
امروز همچنین در تقویم علمی تاریخ، سالروز تشكيل بنياد نوبل، برای نحوه تقسیم و اهدا جوایز نوبل است. جايزه نوبل كه مبلغ آن، يک ميليون دلار است، از سال 1905 میلادی به فيزيک‏دانان، شيمی‏دانان، پزشكان، نويسندگان برجسته و اديبان و مناديان صلح در سراسر جهان اهدا می‌شود تا به این طریق از كارهای علمی، ادبی و انسان‏دوستانه آنان، قدردانب به عمل آید.

«آلفرد نوبل» شيمی‏دان و مخترع سوئدی، در 21 اكتبر 1833 میلادی به دنيا آمد. وی تحصيلات ابتدايى را در استكهلم و تعليمات عالی را در سن‏‌پترزبورگ گذرانيد و علاوه بر فراگيری رشته‌‏های زبان و شيمی توانست گواهينامه‌‏هايى در زبان سوئدی، روسی، انگليسی، فرانسوی و آلمانی دريافت کند. نوبل پس از سفری به كشورهای اروپايى، در سال 1863 میلادی، به سوئد بازگشت و سال بعد از آن در پی آزمايش‌های مكرر موفق شد تا «ديناميت» را به‌عنوان مهيب‏‌ترين مواد منفجره اختراع کند. 

اين ماده انفجاری گرچه انقلاب بزرگی در كارهای امر كشف معادن، راه‏سازی و حفر تونل به وجود آورد، ولی برخلاف میل نوبل، در راه تهيه سلاح‏‌های جنگی و كشتار و تخريب نيز به‌كار گرفته شد. آلفرد نوبل علاوه بر این اختراع، در زمينه‌‏های گوناگون موفق به ثبت 355 امتيازنامه از اختراعات و ابتكارات خود شد و با بهره‏‌برداری سريع از اين اختراعات، به ايجاد 90 كارخانه و شركت در 20 كشور جهان دست زد.

كسب درآمدهای فراوان و گسترش سرمايه نوبل از يک طرف و بهره‌برداری از اختراع اصلی وی (ديناميت) در جنگ و خون‏ريزی باعث شد تا وی در وصيت‌نامه‌‏ای كه در تاريخ 27 نوامبر 1895 میلادی نوشت، سود ناشی از سرمايه‌‏گذاری دارايى‏‌هايش را به افراد و دانشمندان رشته‏‌های فيزيک، شيمی، پزشكی، ادبيات و صلح اختصاص دهد.

اين وصيت‏نامه پس از مرگ وی باز شد و پس از حل اختلافات وراث و كشورهای محل سرمايه‏‌گذاری نوبل، سرانجام در 29 ژوئن 1900 میلادی، پادشاه سوئد، تاسيس بنياد نوبل را اعلام کرد. هرچند جوايز نوبل در طی 100 سال گذشته، ازبزرگان بسياری تجليل به‌عمل آورده و كارهای علمی و خدمات آنان به عالم بشريت را ستوده است، ولی در برخی موارد، آلت دست سياست‏مداران و گروه‌‏های فشار بين‌‏المللی قرارگرفته و اعتبار آن زير سوال رفته است.