نقدی بر گالری های ایران

مهدی حسینی هنرمند نقاش معتقد است که گالری های ایران بر خلاف سایر کشورهای دنیا به صورت تخصصی فعالیت نمی کنند و سبک و سیاق مشخصی در نمایش آثار هنری ندارند.

هنرمندان تجسمی از نقاش و گرافیست گرفته تا تصویرساز و مجسمه ساز، همواره آثار هنری خود را در گالری ها به نمایش می گذارند. داشتن رزومه کاری یک هنرمند همواره با تعداد نمایشگاه های انفرادی و گروهی که او در گالری های مختلف داشته ارتباط مستقیم دارد.

پس با این حساب می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که گالری نقش مهمی در شناساندن هنرمند و آثارش به جامعه بازی می کند.

سابقه گالری‌داری مدرن و حرفه‌ای در  ایران به دهه 40 شمسی بازمی‌گردد، زمانی که برخی از نقاشان مدرنیست برای نمایش آثارشان احساس نیاز کردند و به دنبال آن گالری سیحون با مدیریت معصومه سیحون راه‌اندازی شد که هنوز هم به عنوان قدیمی‌ترین گالری مدرن ایران فعالیت می‌کند.

اما پیش از آن، در سال 1328 نخستین گالری ایران با عنوان «آپادانا» راه‌اندازی شده بود که مدیریت آن را محمود جوادی‌پور با همکاری حسین کاظمی و هوشنگ آجودانیا بر عهده داشتند، این گالری بعد از یک سال فعالیت به دلایل مختلفی تعطیل شد. گالری‌های «استتیک» به مدیریت مارکو گریگوریان، «کبود» به مدیریت پرویز تناولی، «گیلگمش» به مدیریت هانیبال الخاص از دیگر گالری‌های اولیه در ایران بودند که بعد از مدتی فعالیت یکی پس از دیگری تعطیل شدند.

اکنون بیش از نیم قرن از آن روزها می‌گذرد و گالری‌داری در ایران همچنان به عنوان حرفه‌ای تعریف نشده باقی مانده است.

هر روز بر تعداد این گالری‌ها و متقاضیان به راه‌اندازی گالری در ایران و به خصوص تهران افزوده می‌شود در حالی که شرایط خاصی برای گالری‌دار شدن در نظر گرفته نشده است، هیچ آموزشگاهی این رشته را تدریس نمی‌کند و هیچ استاد مشخصی هم برای آموزش این رشته وجود ندارد.

همه گالری‌ها بر اساس میزان تجربه، شناختشان از فرهنگ و هنر ایران و همچنین هنر روز دنیا و توانایی مدیریت و بازاریابی خود در ایران فعالیت دارند که کم و کیف آن با هم متفاوت است. برخی توانسته‌اند با تکیه بر همین تجربیات، شناخت هنری و …استعدادهای جوان را شناسایی و به جامعه هنری معرفی کنند، راه به بازارهای جهانی باز کنند، هنر ایران را در دیگر کشورهای دنیا نیز به نمایش بگذارند و به فروش این آثار در سطح جهان فکر کنند و برخی هم صرفاً به برگزاری یک یا دو نمایشگاه در طول سال بسنده می‌کنند تا مجوز گالری آن‌ها باطل نشود!

اما به راستی گالری‌داران چه اندازه با هنر مدرن و معاصر ایران آشنایی دارند، چه شناختی از هنر گالری‌داری و مقوله اقتصاد هنر دارند؟

این سوالی است که باید در آینده ای نه چندان دور جوابی واضح بدان داد. متاسفانه اوضاع این بسترسازی فرهنگی در کشور ما مطلوب نیست. به همین دلیل استاد مهدی حسینی، نقاش و منتقد شناخته شده کشور که عمری را در راه تدریس و تالیف کتب هنری گذاشته و به علاوه نقش های اجرایی در زمینه هنری نیز تا کنون ایفا کرده است، به بررسی نقاط ضعف گالری داران ایران از یک سو و دادن راهکار هایی برای بهتر شدن این زمینه فرهنگی داشته است:

مهدی حسینی هنرمند نقاش درباره چگونگی فعالیت گالری های ایران گفته: بسیاری از گالری داران ایران تخصص لازم را در این زمینه ندارند و بیشتر بر اساس سلیقه شخصی و با هدف جذب مخاطب و هنرمندان به گالری‌شان عمل می کنند.

این استاد دانشگاه در ادامه یادآور شد: تا همین چند سال پیش هیچ برنامه‌ریزی حرفه ای و تخصصی در گالری های ایران وجود نداشت اما طی سالهای اخیر این فضای هنری بهتر و بر تعداد گالری های حرفه ای افزوده شده است که البته تعداد گالری های صاحب سبک دارای برنامه ریزی درست و حرفه ای بیشتر از انگشتان دست نیست.

حسینی با انتقاد از عملکرد برخی گالری داران تهران ادامه داد: تا چند سال پیش، گالری داران منتظر می ماندند که هنرمندی از راه برسد و  اگر آثارش را دوست داشتند و طبق سلیقه آنها بود، برایش نمایشگاه می گذاشتند و اگر احساس می کردند که فروش نخواهد داشت از این کار سر باز می زدند.

این هنرمند نقاش تأکید کرد: گالری دار باید فضای هنرهای تجسمی را در سطح دنیا و داخل ایران خوب بشناسد و از تاریخ هنر هم آگاه باشد تا بتواند طبق برنامه درست پیش برود و هنرمندان را جذب کند.

وی افزود: در سالهای اخیر چند گالری دار حرفه ای وارد این کار شده اند که از نظر فضای گالری، شیوه ارائه آثار و برخورد با هنرمند درست عمل می کنند.

حسینی با تأکید بر تناسب فضای گالری برای نمایش آثار هنری تصریح کرد: این طور نیست که هر کس کوچکترین فضایی را که در اختیار دارد تبدیل به گالری کند. این یک حرفه کاملا تخصصی است و باید افراد تحصیل کرده و صاحب تجربه وارد آن شوند.

او به نقش گالری ها در فضای هنرهای تجسمی کشور هم اشاره کرد و بیان کرد: گالری ها بیشتر نقش مادی در فضای هنرهای تجسمی کشور ایفا می کنند یعنی اگر هنرمندی اثر ارزشمندی داشته باشد اما بازاری برای آثارش نباشد، گالری داران از نمایش آثار او خودداری می کنند چرا که سود اقتصادی و فروش آثار هنرمندان برای آنها بسیار حائز اهمیت است، این در حالی است که در گالری های خارج از ایران، بسیاری از آنها صرفا به دنبال سودجویی و فروش بیشتر آثار نیستند بلکه فضایی را برای نمایش آثاری ارزشمند از هنرمندانی که فروش ندارند، فراهم می کنند و تلاش می کنند که برای این آثار ارزشمند بازاریابی کنند.

مهدی حسینی در خاتمه با بیان این که گالری های ایران به صورت تخصصی کار نمی کنند، گفت: هر گالری ممکن است در طول ماه چند نمایشگاه مختلف برگزار کند از آثار چیدمانی گرفته تا فیگوراتیو و آثار انتزاعی در حالی که در خارج از ایران گالری ها به صورت تخصصی فعالیت دارند و اگر یک گالری به نمایش آثار انتزاعی اختصاص دارد، ممکن نیست که آثار فیگوراتیو هنرمند مطرحی را به نمایش بگذارد چرا که در تخصص او نیست اما در ایران چنین رویکرد تخصصی در فعالیت گالری ها مشاهده نمی شود و گالری ها هیچ سبک و سیاق خاصی را دنبال نمی کنند.

فراوری:سمیه رمضان ماهی

بخش هنری تبیان

مطالب مرتبط:

راه اندازی مرکز ارزشبابی آثار هنری