آثار علمی در داوری جوایز کتاب در سایه قرار می‌گیرند/ نشر دانشگاهی ما دو دهه از دنیا عقب است
محمدحسین دهقان، مدیر انتشارات یزدا، با اشاره به این‌که کتاب‌های علمی و دانشگاهی در داوری‌‌های کتاب فصل و سال در سایه قرار دارند، گفت: منابع علوم کاربردی در مقایسه با کتاب‌های هنر و معماری، در جشنواره‌های کتاب از توجه کمتری برخوردار بوده‌اند.
دهقان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مبانی تولید کتاب دانشگاهی اظهار کرد: موازی‌کاری یکی از آسیب‌های حوزه کتاب دانشگاهی است، به‌عبارتی دیگر برخی ناشران به دلیل نبود قانون کپی‌رایت در کشور به دنبال ایجاد فضایی برای کسب سود بیشتر هستند. چنین نگاهی موجب می‌شود بازار نشر دانشگاهی از اهداف خود فاصله بگیرد.
وی افزود: وظیفه اصلی کتاب دانشگاهی انتقال دانش و مهارت‌های به‌کارگیری از دانش از غرب در همه ابعاد آن از جمله صنعت به داخل کشور است.
فقر در حوزه نشر دانشگاهی به دلیل غیربومی بودن دانش‌های نوین
دهقان با بیان این مطلب که عمده منابع دانشگاهی ما ترجمه‌ای هستند، ادامه داد: متاسفانه در حوزه نشر دانشگاهی به شدت فقیر هستیم. بسیاری از آثاری که به نام تالیفی به بازار عرضه می‌شوند، جمع‌آوری مطالب چند کتاب ترجمه‌ای است. دلیل اصلی این جریان نیز در غیر بومی بودن دانش‌های نوین است.
این ناشر حوزه فنی و مهندسی گفت: بین محتوای بیشتر کتاب‌های دانشگاهی تولیدی در کشور با مباحث روز دنیای مدرن، فاصله‌ای بیش از دو دهه وجود دارد. وجود این فاصله به دلیل اعتقاد غرب در انتقال دانش است. غرب معتقد است «دانش برای همه اما، فناوری برای ما» به همین دلیل، در جوامع دیگر شاهد فقر و دزدی اطلاعات هستیم.
دهقان اظهار کرد: بنابراین کتاب‌های دانشگاهی را می‌توان به دو دسته علوم کاربری و متن دانشگاهی تقسیم کرد. بین این دو دسته اختلاف زمانی زیادی وجود دارد.
عرضه و تقاضای بازار بهترین داور حوزه نشر
وی درباره موضوع نظارت و ارزیابی بر کتاب‌های دانشگاهی گفت: بهترین داور در حوزه کتاب‌های دانشگاهی، عرضه و تقاضای بازار است. البته در فضای بررسی کتاب‌های دانشگاهی حب و بغض‌هایی از سوی برخی داوران علمی وجود دارد.
دهقان در ادامه با اشاره به نمونه‌ای از اعمال سلیقه و حب و بغض‌ها در معرفی برخی کتاب‌ها به‌عنوان منبع دانشگاهی توضیح داد: برخی مدرسان دانشگاه با درخواست درصدی پول از سوی ناشر یا مولف، به معرفی و به اصطلاح جاانداختن یک منبع به‌عنوان یک اثر دانشگاهی اقدام می‌کند؛ برخوردی که شایسته جامعه دانشگاهی نیست.
تاثیر جوایز کتاب فصل و سال در بهبود کیفیت آثار دانشگاهی
عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی با اشاره به نقش جوایز کتاب سال و فصل در شناسایی و معرفی منابع باکیفیت دانشگاهی، افزود: با توجه بیشتر به منابع دانشگاهی و علمی در جشنواره‌های کتاب سال و فصل، می‌توان به بهبود وضعیت تولید کتاب‌های دانشگاهی امیدوار بود.
مدیر انتشارات یزدا گفت: کتاب‌های علمی و دانشگاهی در داوری‌‌های جشنواره‌های فصل و سال در سایه قرار داشته‌اند؛ به‌عبارتی، منابع علوم کاربردی در مقایسه با کتاب‌های هنر و معماری از توجه کمتری برخوردار بوده‌اند. اگر کتاب‌های دانشگاهی ارسالی به جشنواره‌های
کتاب فصل و سال، حائز رتبه و جایزه شوند، در ادامه رشد کیفی نیز خواهند داشت.
وی درباره تاثیر معرفی آثار برتر علمی و دانشگاهی در انتخاب شدن به‌عنوا سرفصل‌های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: به‌نظر می‌رسد برگزاری جشنواره‌های فصل و سال چندان در مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در انتخاب سرفصل‌ها موثر نبوده است.
عمر کتاب‌های دانشگاهی کوتاه است
این فعال نشر دانشگاهی افزود: ناشران نیز توجه چندانی نسبت به سرمایه‌گذاری در انتشار کتاب‌های برتر در جشنواره‌های فصل و سال ندارد. با توجه به شرایط بازار که کتاب دانشگاهی با شمارگان 150 یا 200 نسخه با چاپ دیجیتال کپی می‌شود، سرمایه‌گذاری ناشر برای انتشار کتاب منتخب در این جشنواره‌ها، نفعی برای ناشر نخواهد داشت.
دهقان در پایان اظهار کرد: اصلی‌ترین ویژگی کتاب‌های دانشگاهی، عمر کوتاه آنهاست؛ موضوعی که به پیشرفت علم مربوط می‌شود. این ویژگی موجب می‌شود تا روند داوری صحیح علمی آثار دانشگاهی فرایندی سخت باشد.
مروری بر پرونده
مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این‌که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است، بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون‌سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی‌پور را اینجـــــــــا بخوانید.
مدیر نشر دانشگاهی و نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی اظهار کرد: بیش از 90 درصد منابع دانشگاهی ما ترجمه است، بنابراین تمرکز بیشتر ناشران دانشگاهی بر مراحل آماده‌سازی این‌گونه آثار است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مهندس مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در تشریح مبانی تالیف کتاب دانشگاهی گفت: مولف کتاب دانشگاهی به‌عنوان فرد آشنا به مفاهیم تخصصی، باید ویراستار آثار خود باشد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با داور شیخاوندی را اینجــــــــا بخوانید.
مدیر نشر رسا با اشاره به این‌که در حوزه نشر کتاب دانشگاهی شاهد سقوط اخلاقی هستیم گفت: آثاری که نام سه نویسنده، شامل دو دانشجو و یک مدرس در شناسنامه آن ديده مي‌شود، مطمئن باشید کار دانشجويان بوده و در قالب طرحي مطالعاتی یا ترجمه به سرانجام رسيده است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا ناجیان را اینجــــــــا بخوانید.
رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی معتقد است که ارزیابی و نظارت بر تولید کتاب‌های دانشگاهی، نتیجه آراء و نظرات عقل جمعی است. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمد سلگی را اینجــــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات خانه زیست‌شناسی معتقد است که وجود مشکل در تالیف آثار دانشگاهی سابقه 25 ساله دارد. به تعبیر مصطفی پویان، قلم به‌دست بودن، یعنی انشا‌‌نویس موفق، نه املا‌‌نویس. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با مصطفی پویان را اینجــــــــا بخوانید.
رئیس پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین معتقد است که اگر کتابی در حوزه صنعت، تولید و با ضعف محتوایی منتشر شود، موجب از بین رفتن اعتبار نویسنده و ناشر خواهد شد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با زهرا رنجبر را اینجــــــــا بخوانید.
مشاور عالی رئیس دانشگاه تربیت
دبیر شهید رجایی با اشاره به لزوم بررسی کیفیت منابع خودآموز دانشگاهی گفت: کتاب دانشگاهی باید آموزش‌محور باشد و محتوای آموزشی باید ارتباطی طولی با محتواهای قبلی و ارتباط عرضی با مفاهیم مشابه داشته باشد. گفتوگوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر رسول میرزایی را اینجـــــــــا بخوانید.
استادیار دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه شهید رجایی، نیازسنجی را اساس تالیف منبع دانشگاهی دانست و گفت: مولف کتاب‌های دانشگاهی به پختگی و شناخت علمی نیاز دارد و به عبارتی باید از مشق سربازی به سرداری برسد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر رضا نجاتی را اینجـــــــــا بخوانید.
مدرس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، معتقد است که روش‌های یادگیری در کتاب‌های دانشگاهی ما نمود ندارند و اهداف آموزشی در این آثار مشخص نیست، در حالی‌که ابتدا باید اهداف تعیین و سپس به محتوا پرداخته شود. گفت‌و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی اسماعیلی را اینجــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه‌های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل‌های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می‌شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر نگار داوری اردکانی را اینجـــــــــا بخوانید.
استادیار سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی «سمت» معتقد است که در سه دهه گذشته، از نظر آمار تولید کتاب پیشرفت داشته‌ایم ولی از نظر کیفیت وضعیت مناسب نیست، چراکه در حوزه تولید کتاب دانشگاهی، متخصص نداریم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد آرمند را اینجــــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات بشری، معتقد است که نشر افست به هیچ عنوان نشر نیست و کپی محسوب می‌شود، چون ناشر افست، فقط جنبه مالی را درنظر می‌گیرد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر محسن کفاشی را اینجـــــــــا بخوانید.
بهرام آبادی، مدیر گروه مطالعات کتاب درسی سازمان سمت، با اشاره به اهمیت نظارت جامعه دانشگاهی بر کتاب‌های مرتبط با این گروه گفت: دانشجو در خط مقدم نظارت بر کتاب‌های دانشگاهی قرار دارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی زارع بهرام آبادی را اینجــــــــا بخوانید.
رئیس هیات مدیره انتشارات «آثار سبحان» نبود قانون کپی‌رایت را در کشور، مساله اصلی و بزرگ پیش‌روی نشر دانشگاهی می‌داند و عنوان می‌کند ناشر با زحمت و صرف هزینه کتابی را منتشر می‌کند ولی وقتی دانشجو با کتاب کپی‌شده ولی نصف قیمت از روی نسخه اصلی مواجه می‌شود با خود می‌گوید «چرا کتاب ارزان نخرم؟» متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با مرتضی جعفری‌پور را اینجـــــــا بخوانید.
مدیر انتشارات جامعه‌‌شناسان معتقد است که برخی سرفصل‌های دانشگاهی چندین سال است که به‌صورت فرمایشی اعلام می‌شوند، بنابراین این امکان وجود دارد که چندان با علم روز هماهنگی نداشته باشند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با شیوا شکاری را اینجـــــــــا بخوانید.