80 درصد منابع دانشگاهی بدون نظارت محتوایی تولید می‌شوند/ رشد کمّی در تولید کتاب هنر نیست

دکتر صابری‌شکیب گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره مبانی تولید کتاب‌های دانشگاهی اظهار کرد: پدیده تبدیل جزوه‌ دانشگاهی به کتاب از سوی برخی مدرسان دانشگاهی چالش امروز حوزه نشر است. بیش از دو دهه قبل، انتشار کتاب در موقعیتی متفاوت تولید می‌شد، یعنی هر اثری برای انتشار از سوی برترین افراد هر حوزه مورد بررسی قرار می‌گرفت؛ به‌عبارتی دیگر در فضایی خاص، تنها برخی افراد برای تولید کتاب جرات پیدا می‌کردند.

وی افزود: امروز در بازار حوزه دانشگاهی، شاهد نشر ده‌ها عنوان کتاب تالیفی و ترجمه‌ای با محتوایی مشابه هستیم. انتشار چنین آثاری با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلانی که در تولید کتاب صرف می‌‌شود ناشران این حوزه را دچار مشکل کرده است.

رشد آماری در تولید کتاب
صابری شکیب عنوان کرد‌: رشد آماری تولید کتاب هنر نیست. توجه صرف به مباحث کمی موجب شده تا بسیاری از ناشران پیشکسوت دانشگاهی از ادامه سرمایه‌گذری در این بازار منصرف شوند. بازار امروز حوزه دانشگاهی به شدت از نظر کیفی دچار ضعف است به‌عبارتی دیگر کتابسازی در حوزه دانشگاهی وجود دارد.

وی در ادامه به تجربه شخصی خود در مواجه با مقوله کتابسازی اشاره و اظهار کرد: کتابی با عنوان «راهنمای کامل پرورش شترمرغ» که به دلیل استقبال مخاطبان سه بار از سوی انتشارات نوربخش تجدید چاپ شده بود از سوی یکی از ناشران این حوزه به‌طور کامل کپی و منتشر شد. پیگیری قضایی این نوع تخلفات به اندازه‌ای وقت گیر است که ناشران چندان علاقه‌‌ای به آن ندارد.

این عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی درباره ریشه‌های مشکلات حوزه نشر دانشگاهی گفت: به نظر می‌رسد انتشار مصدایق کتابسازی از سوی برخی مدرسان که به دنبال ارتقاء درجه علمی خود هستند درایجاد مشکلات حوزه نشر دانشگاهی موثر است.

صابری شکیب درباره میزان تاثیر تولید مصادیق کتابسازی از سوی برخی مولفان دانشگاهی در بروز مشکلات نشر دانشگاهی افزود: به‌طور حتم ناشران و مدرسان دانشگاه درباره ریشه‌های مشکلات نشر دانشگاهی علاوه‌ بر تاثیر توجه برخی مدرسان به تولید کتاب با هدف افزایش ارتقاء علمی نظرات مختلفی دارند. ‌ 

 نشر دانشگاهی در چالش کتابسازی
وی تاکید کرد: تنوع کتاب در بازار نشر نقطه منفی نیست اما اغلب این تنوع واقعی نیست. همان‌طور که گفتم،‌ این تنوع ناشی از تولید مصادیق کتابسازی از سوی برخی مولفان برای ارتقاء است.

این فعال حوزه نشر دانشگاهی درباره نظارت بر تولید کتاب دانشگاهی ادامه داد: به جرات می‌گویم در حوزه نشر دانشگاهی تعداد ناشرانی که از وجود متخصصان برای ویراستاری آثار علمی استفاده می‌کنند به 50 ناشر نمی‌رسد. یعنی حوزه نشر دانشگاهی صاحب 50 ناشر که دارای چارچوبی برای نظارت یا به‌عبارتی ممیزی آثار علمی باشند محرومند.. هیچ‌گونه ارزیابی علمی برای 80 درصد آثار بازار وجود ندارد. 

صابری شکیب با تاکید بر لزوم ممیزی آثار علمی اظهار کرد: با توجه به آشنایی ناشران دانشگاهی با مولفان یا به عبارتی دیگر علمای حوزه‌های مختلف دانشگاهی، ممیزی آثار علمی باید بر عهده ناشران این بخش باشد. به دلیل تنوع و گستردگی شاخه‌های دانشگاهی، امکان بررسی همه جانبه و علمی این آثار از سوی وزارت ارشاد بعید به نظر می‌رسد.

مروری بر پرونده 
مدیر مرکز نشر دانشگاهی با اشاره به این‌که ویراستاری مشکل نخست نشر دانشگاهی است، بیان کرد: پیش از رشد جهشی ناشران حوزه دانشگاهی در اوایل دهه 70 ، نظارت درون‌سازمانی بر نشر دانشگاهی وجود داشت. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با بهمن حاجی‌پور را اینجـــــــــــا بخوانید.

مدیر نشر دانشگاهی و نایب رئیس انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی اظهار کرد:‌ بیش از 90 درصد منابع دانشگاهی ما ترجمه است، بنابراین تمرکز بیشتر ناشران دانشگاهی بر مراحل آماده‌سازی این‌گونه آثار است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با مهندس مسعود پایدار را اینجــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در تشریح مبانی تالیف کتاب دانشگاهی گفت:‌ مولف کتاب دانشگاهی به‌عنوان فرد آشنا به مفاهیم تخصصی، باید ویراستار آثار خود باشد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با داور شیخاوندی را اینجــــــــا بخونید.

مدیر نشر رسا با اشاره به این‌که در حوزه نشر کتاب دانشگاهی شاهد سقوط اخلاقی هستیم گفت: آثاری که نام سه نویسنده، شامل دو دانشجو و یک مدرس در شناسنامه آن ديده مي‌شود، مطمئن باشید کار دانشجويان بوده و در قالب طرحي مطالعاتی یا ترجمه به سرانجام رسيده است. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا ناجیان را اینجــــــــا بخوانید.

رئیس سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی معتقد است که ارزیابی و نظارت بر تولید کتاب‌های دانشگاهی، نتیجه آراء و نظرات عقل جمعی است. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمد سلگی را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات خانه زیست‌شناسی معتقد است که وجود مشکل در تالیف آثار دانشگاهی سابقه 25 ساله دارد. به تعبیر مصطفی پویان، قلم به‌دست بودن، یعنی انشا‌‌نویس موفق، نه املا‌‌نویس. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با مصطفی پویان را اینجــــــــا بخوانید.

رئیس پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین معتقد است که اگر کتابی در حوزه صنعت، تولید و با ضعف محتوایی منتشر شود، موجب از بین رفتن اعتبار نویسنده و ناشر خواهد شد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با زهرا رنجبر را اینجــــــــا بخوانید.

مشاور عالی رئیس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی با اشاره به لزوم بررسی کیفیت منابع خودآموز دانشگاهی گفت: کتاب دانشگاهی باید آموزش‌محور باشد و محتوای آموزشی باید ارتباطی طولی با محتواهای قبلی و ارتباط عرضی با مفاهیم مشابه داشته باشد. گفت‎و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر رسول میرزایی را اینجـــــــــا بخوانید. 

استادیار دانشگاه تربیت دبیر دانشگاه شهید رجایی، نیازسنجی را اساستالیف منبع دانشگاهی دانست و گفت: مولف کتاب‌های دانشگاهی به پختگی و شناخت علمی نیاز دارد و به عبارتی باید از مشق سربازی به سرداری برسد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر رضا نجاتی را اینجـــــــــا بخوانید. 

مدرس دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی، معتقد است که روش‌های یادگیری در کتاب‌های دانشگاهی ما نمود ندارند و اهداف آموزشی در این آثار مشخص نیست، در حالی‌که ابتدا باید اهداف تعیین و سپس به محتوا پرداخته شود. گفت‌و گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی اسماعیلی را اینجــــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی معتقد است که نادیده انگاشتن مشخصه‌های زبانی در متون دانشگاهی، خیانتی نابخشودنی به نسل‌های آینده است، چراکه نه تنها مانع فهم و درک صحیح، بلکه موجب حیرانی و سرگردانی جوانان می‌شود. متن کامل گفت‌و‌‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر نگار داوری اردکانی را اینجـــــــــا بخوانید.

استادیار سازمان مطالعه و تدوين کتب علوم انسانی «سمت» معتقد است که در سه دهه گذشته، از نظر آمار تولید کتاب پیشرفت داشته‌ایم ولی از نظر کیفیت وضعیت مناسب نیست، چراکه در حوزه تولید کتاب دانشگاهی، متخصص نداریم. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمد آرمند را اینجــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات بشری، معتقد است که نشر افست به هیچ عنوان نشر نیست و کپی محسوب می‌شود، چون ناشر افست،‌ فقط جنبه مالی را درنظر می‌گیرد. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار ایبنا با دکتر محسن کفاشی را اینجـــــــــا بخوانید.

بهرام آبادی، مدیر گروه مطالعات کتاب درسی سازمان سمت، با اشاره به اهمیت نظارت جامعه دانشگاهی بر کتاب‌های مرتبط با این گروه گفت: دانشجو در خط مقدم نظارت بر کتاب‌های دانشگاهی قرار دارد. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر مهدی زارع بهرام آبادی را اینجـــــــــا بخوانید.

رئیس هیات‌ مدیره انتشارات «آثار سبحان» نبود قانون کپی‌رایت را در کشور، مساله اصلی و بزرگ پیش‌روی نشر دانشگاهی می‌داند و عنوان می‌کند ناشر با زحمت و صرف هزینه کتابی را منتشر می‌کند ولی وقتی دانشجو با کتاب کپی‌شده ولی نصف قیمت از روی نسخه اصلی مواجه می‌شود با خود می‌گوید «چرا کتاب ارزان نخرم؟» متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با مرتضی جعفری‌پور را اینجـــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات جامعه‌‌شناسان معتقد است که برخی سرفصل‌های دانشگاهی چندین سال است که به‌صورت فرمایشی اعلام می‌شوند، بنابراین این امکان وجود دارد که چندان با علم روز هماهنگی نداشته باشند. متن کامل گفت‌وگوی خبرنگار ایبنا با شیوا شکاری را اینجـــــــــا بخوانید.

مدیر انتشارات یزدا، با اشاره به این‌که کتاب‌های علمی و دانشگاهی در داوری‌‌های کتاب فصل و سال در سایه قرار دارند، گفت: منابع علوم کاربردی در مقایسه با کتاب‌های هنر و معماری، در جشنواره‌های کتاب از توجه کمتری برخوردار بوده‌اند. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدحسین دهقان را اینجـــــــــا بخوانید.

عضو هیات علمی گروه علوم‌اجتماعی دانشگاه آزاد، معتقد است که برخی سرفصل‌های درسی مصوب، عمری بیش از 25 سال دارند؛ این درحالی است که ما شاهد تغییرات اجتماعی و ورود مباحث جدید در حوزه‌های مختلف دانشگاهی بوده‌ایم. متن کامل گفت‌و‌گوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر امیرمسعود امیرمظاهری را اینجـــــــــــا بخوانید. ‌

مدیر نشر «طراح» با اشاره به وجود مشکلات متعدد در حوزه نشر گفت: تا وقتی کتاب دانشگاهی در بهترین شکل تولید شود، اما خریداری وجود نداشته باشد، بحث درباره مبانی تولید بی‌فایده است. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار ایبنا با ‌عبداله ولی‌نژاد را اینجــــــــــا بخوانید.