کمبود محقق و مولف، از دلایل اصلی فقر نقد علمی است/ لزوم تجاری‌سازی علوم برای رفع نیاز جامعه
علی شکوه‌فر، استاد نمونه کشوری در گروه مهندسی مواد، با تاکید بر لزوم توجه به امر پژوهش در حوزه فنی و مهندسی گفت: فقر در حوزه پژوهش در میزان تولید نقد کتابهای علمی موثر است.
پروفسور شکوه‌فر، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی مواد دانشگاه خواجه‌نصیر‌الدین طوسی، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره وضعیت و جایگاه نقد کتابهای علمی اظهار کرد: در حوزه فنی و مهندسی در مقایسه با سایر رشته‌ها مانند حوزه‌های علوم انسانی اعم از ادبیات و فلسفه، تحقیقات کمتری صورت داد‌ه‌ایم. هرچند از نظر داده‌های علمی غنی هستیم.
وی افزود: بر همین اساس تولید کتاب و در نتیجه نقد کمتری در این حوزه‌ها صورت می‌گیرد؛ به‌عنوان مثال در حوزه تخصصی بنده یعنی علم و مهندسی مواد، بیشتر منابع به زبان لاتین منتشر می‌شوند.
گستردگی اندک تحقیقات علوم کاربردی
شکوه‌فر با تاکید بر کمبود تحقیقات در حوزه فنی و مهندسی گفت: تحقیقات صورت گرفته در حوزه فنی و مهندسی به تناسب جمعیت، تاریخ و وسعت و سابقه علمی ما چندان زیاد نیست. این در حالی است که کتابهای حوزه ادبیات با توجه به مخاطبان وسیع در دورترین نقاط کشور از گستردگی بالایی برخوردار است اما تحقیقات علوم کاربردی گستردگی کمی دارند.
پژوهشگر برتر کشوری در سال 88، با تاکید بر شرط وجود تحقیق برای تولید نقد کتابهای علمی عنوان کرد: بعد از اجرایی شدن پروژه‌های کاربردی، باید امکان بررسی آن از سوی سایر پژوهشگران وجود داشته باشد؛ در حقیقت بررسی این پروژه یک اصل است. مذاکره علمی پژوهشگران در ادامه منجر به تکمیل کار‌های پژوهشی و تولید کتاب و مقالات علمی خواهد شد که مستند‌سازی این تحقیقات نیز قابلیت نقد دارد.
منتقد علم ابزارهای لازم را برای بررسی در اختیار ندارد
استاد نمونه کشوری در گروه مهندسی مواد، در ادامه در بیان دلایل نبود جریان نقد کتابهای علمی در کشور گفت: منتقد ممکن است ابزارهای لازم را برای بررسی نتایج یک پژوهش در اختیار نداشته باشد. به‌عبارتی دیگر یک پژوهشگر با هدف تعمیم نتایج یک پژوهش، به بررسی آن دست می‌زند اما در حین بررسی، ممکن است متوجه مشکلاتی در نتایج آن شود، اما به دلیل کمبود امکاناتی مانند آزمایشگاه کتاب و مقاله، وارد میدان نقد نمی‌شود.
مولف کتاب «مقدمه‌ای بر نانو‌تکنولوژی» با بیان این مطلب که در حوزه تولید علوم کاربردی در وضعیت خوبی قرار داریم، افزود: تجاری‌سازی علوم با هدف رفع نیاز جامعه ضروری است، اما تاکید بر این موضوع نباید منجر به بی‌توجهی به امر تولید علم شود؛ به‌عبارتی دیگر تلاش برای کاربردی کردن نتایج تحقیقات علمی، نباید منجر کمرنگ شدن تولید علم شود.
لزوم پیشرفت همزمان در صنعت و تولید علم
شکوه‌فر تاکید کرد: اندیشمندان معتقدند علاوه بر حرکت در مسیر تولید علم، باید در حوزه کاربرد نتایج تحقیقات علمی نیز تلاش کنیم، اما با تاکید بر اهمیت این موضوع نباید تولید را علم کم اهمیت بدانیم، بلکه باید همزمان با توجه به پیشرفت در حوزه صنعت، تولید علم را نیز مورد توجه قرار دهیم، در نتیجه در ادامه این روند، شاهد تولید بیشتر منابع و کتابهای علمی به‌ویژه در زمینه علوم کاربردی خواهیم بود و به این طریق شرایط برای نقد همه جانبه این منابع بیش از پیش فراهم خواهد شد.
وی با تاکید بر توجه همزمان به تولید علم و پیشرفت در حوزه صنعت ادامه داد: در صورتی‌که حرکت در حوزه‌های تولید علم و صنعت همزمان توسعه پیدا کند، ابراز لازم را برای تالیف کتاب خواهیم داشت.
مولف کتاب ««آلیاژ‌های سبک و فوق مستحکم» گفت: با تاکید بر تولید علم، شاهد خواهیم بود که درصد بیشتری از صاحبنظران، شهامت نقد نتایج عملی را در حوزه‌های مهندسی و فناوری پیدا خواهند کرد؛ منابعی که از سوی محققان و حتی دانشجویان قابل بررسی و نقد است. کمبود محقق و مولف، از دلایل اصلی فقر نقد در حوزه علمی است.
مروری بر پرونده
مدیر پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌‌های نوین، با اشاره به اهمیت ایجاد جریان نقد علمی در کتابهای تخصصی گفت: جامعه دانشگاهی برای نقد منابع دانشگاهی انگیزه ندارد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر زهرا رنجبر را اینجـــــــــا بخوانید.
سردبیر فصلنامه نقد علوم محض و کاربردی معتقد است که برای تاثیرگذاری جریان نقد، وجدان بیدار جامعه و مجازات‌های قانونی باید به‌عنوان اهرم‌های بازدارنده عمل کنند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با یونس کرامتی را اینجــــــــــــا بخوانید.
مدیر خانه نقد کتاب ایران معتقد است که نقد بیشتر درباره یک اندیشه یا تحلیل یک اندیشه ارائه می‌شود که متاسفانه در حوزه علوم و فنون ما تولیدکننده اندیشه نیستیم و بیشتر داشته‌های ما اکتسابی است. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با جمشید کیا‌نفر را اینجـــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به لزوم تغییر ساختار نظام آموزش عالی گفت: منتقد کتابهای علمی، باید از مشوق‌های معنوی بهره‌مند شود. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر میترا ذوالفقاری را اینجـــــــــا بخوانید.
استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف، معتقد است که نقد کتاب جزو وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیست و این وزارتخانه فقط می‌تواند نقش حامی را در جریان نقد کتابهای علمی بازی کند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با رضا منصوری را اینجــــــــــا بخوانید
عضو هیات علمی و مدیر پیشین دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه کردستان با انتقاد از وضعیت نقد کتابهای علمی گفت: شکل فعلی نقد در کشور ما، دانش یا اطلاعاتی را به مخاطب ارائه نمی‌کند درحالی‌که نقد باید مخاطب را به مطالعه متن اصلی مشتاق کند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با عبدالحسین بصیره را اینجـــــــــــا بخوانید.
محمدحسین صبور، مدرس دانشگاه تهران، با اشاره به تمایل جامعه دانشگاهی به انتشار مقاله به جای تالیف کتاب گفت: منتقد صاحب‌نظر کتابهای علمی به دلیل بی‌توجهی به مقوله تولید کتاب بسیار اندک است؛ به طوری‌که برای پیدا کردنش نیازمند ذره‌بین هستیم. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر محمدحسین صبور را اینجــــــــــا بخوانید
عضو هیات علمی دانشکده علوم زیستی دانشگاه خوارزمی و نویسنده نقدهای علمی در نشریات اروپایی، با انتقاد از نبود آمادگی برای پذیرش نقد در برخی مولفان کتابهای علمی ایران گفت: برخی مولفان حتی در به‌کارگیری نشانه‌های ویرایشی مانند نقطه و ویرگول هم دچار مشکلند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرخ قهرمانی‌نژاد را اینجـــــــــــا بخوانید.
عضو هیات علمی سازمان انرژی اتمی، با اشاره به نقش مخاطب در تقویت جریان نقد کتابهای علمی گفت: بیشتر مخاطبان به دنبال متن متفاوت نیستند، به‌عبارت دیگر کتابهای فاخر حوزه علم مشتری ندارند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر فرید سمسار‌ها را اینجـــــــــــا بخوانید.
استادتمام پژوهشگاه شیمی و مترجم اثر برگزیده کتاب سال در سال 86، با اشاره به نبود نشریه‌ای برای انتشار نقد کتابهای علمی در کشور گفت: انجمن‌های علمی و ناشران، در ایجاد و تقویت جریان نقد کتابهای علمی موثرند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر کاظم کارگشا را اینجـــــــــــا بخوانید
مدرس دانشگاه علامه طباطبایی معتقد است که برای پیشرفت در حوزه نقد کتابهای دانشگاهی، فرهنگ‌سازی از هر چیزی مهمتر است؛ روزنامهها، خبرگزاریها، مجلات و تمامی وسایل ارتباط جمعی باید پیشگامان فرهنگ‌سازی براي نقد باشند. متن کامل گفتوگوی خبرنگار ایبنا با دکتر اسماعیل قدیمی را اینجــــــــــــــا بخوانید.
رئیس مرکز نشر دانشگاهی، معتقد است که دانشگاه‌های ما براساس حلقه‌های علمی شکل نگرفته‌اند، بنابراین دیدگاه افراد شبیه یکدیگر است و تا زمانی‌که شبیه یکدیگر فکر می‌کنیم، جریان نقد ایجاد نخواهد شد. متن کامل گفتوگوی خبرنگار (ایبنا) با دکتر بهمن حاجی‌پور را اینجــــــــــــــا بخوانید