کوسوت و سه صندلی

شاید بتوان جوزف کوسوت را آغازگر مهمترین جنبش هنر معاصر یعنی هنر مفهومی دانست. در این مقاله می توانید با این هنرمند آشنا گردید.

سعیده ارجمند فرد*-بخش هنری تبیان

زندگینامه

جوزف کوسوت، در ۱۹۴۵ در شهر تالیدو واقع درشمال غربی اوهایو به دنیا آمد . در سال های ۱۹۵۵ – ۱۹۷۶ در مدرسه ی طراحی موزه تالیدو، در موسسه ی هنر کلیونر ، و در مدرسه ی هنر های بصری نیویورک به تحصیل هنر پرداخت .

وی در سال های ۱۹۷۱ – ۱۹۷۲ در مدرسه ی جدید پژوهش های اجتماعی نیویورک به فراگیری انسان شناسی و فلسفه مشغول شد . از ۱۹۶۹ به بعد در کاونتری انگلستان و نیز نیویورک سردبیری نشریه ی هنر و زبان را بر عهده داشت از ۱۹۷۵ یکی از دو سردبیر مجله ی فاکس بود که در نیویورک منتشر می شد .

در ۱۹۶۷ نخستین نمایشگاه انفرادی خود را در موزه ی نرمال آرت نیویورک ( که خود مدیر و بنیان گذار آن بود ) بر پا داشت . از ۱۹۶۹ به این سو چند نمایشگاه انفرادی در گالری کاستلی ، نیویورک تشکیل داده است . کاسوت یک هنرمند تجربی آمریکایی است که از میانه ی دهه ۱۹۶۰ به عنوان یکی از پیشتازان عمده ی هنر مفهومی شناخته شده و به تحلیل زبانی مفاهیم هنری توجه زیادی داشته است.

دید گاه هنر مند و سیر کاری او

در اوایل سال ۱۹۶۵ ، کوسوت به دیدگاه هنری بدیعی رسید و برنامه ای را یافت که از جدایی کامل زیبایی شناسی و هنر طرفداری کرد . به نظر کوسوت وظیفه ی هنر این است که همواره ماهیت خود را زیر سوال ببرد و با تحلیل های گسترده به شفاف سازی سوال هنر چیست کمک کند .

سال ۱۹۶۵ ظهور نخستین آثار نظیر یک و سه صندلی ، در همین زمان ، روی قطعات نئونی کار می کرد. در سال ۱۹۶۶ ، با شروع کار روی بررسی اول ، که در آن تعاریف فرهنگی اصطلاحات انتزاعی نظیر«معنا » یا « هیچ چیز » را روی کاغذ های مخصوص عکس بزرگ می کرد ، درجه ی تجرید را یکبار دیگر در آثارش مطرح نمود .

عنوان تمام آثار موجود در این مجموعه« هنر به مثابه ایده» است کلمه تاکید میکند . در بررسی دوم خود بین سال های ۱۹۶۸ و ۱۹۶۹ از ارائه هر نوع شی چشم پوشید و صرفا مجموعه هایی از فرهنگ واژه یاب را به طور نا شناس در مجلات و دیگر رسانه های عمومی به انتشار رساند . اگر چه می داند این مجموعه ها ، به وضوح ، بافت هنری سنتی را ترک کرده اند ، اما کوسوت این آثار را نیز در « نظری درباره ی هنر »می داند. در سال ۱۹۶۹ کوسوت در مجله ی « استودیو اینتر نشنال » مقاله ی « هنر پس از فلسفه » را منتشر کرد او معتقد بود که کارش از دیگر شکل های هنر مفهومی متمایز است. او کاربرد اصطلاح « هنر مفهومی » را برای رویکردهای هنری لاورنس واینر ، داگلاس هوبلر یاجان بالرساری جایز نمی دانست ، زیرا آثار آن ها هنوز به واقعیتی خارج از هنر مرتب بود . از نظر او ، « هنر مفهوم محض» باید هر گونه ارجاع به اسلوب و مواد سنتی رارها کند و خود را منحصرا به شکل مفهوم عرضه کند .

در مقاله ی « هنر پس از فلسفه » جمله ا ی هست که نگرش کوسوت را چنین خلاصه می کند : « ناب ترین تعریف هنر مفهومی این خواهد بود که تحقیقی در پایه های مفهوم « هنر » است ، باتمام معناهایی که تا کنون برای آن متذکر شده اند » تنها در آثار مربوط به سال های ۱۹۷۰ ، سوال اساسی معنی را به بافت های فلسفی ادبی و روانکاوی کشاند .

تحلیل اثر: یک و سر صندلی (موزه هنر مدرن، نیویورک ۱۹۶۵ )

یک صندلی چوبی تاشو واقعی، تصویر یک صندلی ، و تعریف لغت نامه ای «صندلی» رادر جوار هم قرار داد این سه بخش معروف ، به سه نسخه از یک شیء قابل استفاده ” یک شیء فیزیکی ، عکس بسیار بزرگی از آن ، و یک شرح بزرگ شده از معنای لغوی آن در فرهنگ لغت ، که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند “

در این اثر یک صندلی که هم ردیف با دو معرفش قرار گرفته و به رابطه ی مفهومی و اختلاف آن با تعریف و تصویر ظاهری اش تاکید می کند .

شیء فیزیکی ، میراث اشیاء حاضر آماده ی مارسل دوشان را معرفی می کند در حالیکه عکس به دنبال بازنمایی هنری و متن به عرصه های نوشتاری همچون ادبیات و فلسفه اشاره دارد .

کدام یک از واقعیت حقیقی و یا مجازی یک شیء یا پدیده را بیان می دارد؟ این پرسش در عین حال روش شناخت در علم هنر و ادبیات را به قیاس می کشد و از این منظر رهیافت نوینی را برای هنر پیشنهاد می کند که نه تمایل به علم و نه شوق ادبیات را در سر می پروراند . بلکه بر آن است تا هنر را بر اریکه ی فلسفه بنشاند، هم چنان که در نوشتار مهم کوسوت « هنر در پی فلسفه» تصریح شده است .

وی در این نوشتار ، دوشان را یک نقطه ی اتکاء تاریخی برای طرح نظریه ی هنر مفهومی معرفی کرده ، می افزاید هنر قبل از او پافشاری مطلق بر تجسم فیزیکی عملا از پیشرفت نظری باز مانده بود .

آنچه در این اثر قابل بحث است اصالت معناست و اینکه کدام یک از این سه جزء واقعیت صندلی را ابراز می دارد . آنچه که هویت یک شیء مثل صندلی را تعریف می کند نگاره هایی چون نام ، شکل ، کاربرد ، جنسیت واستعاره های معنایی ست که البته همه ی آنها مستقل از وجود شیء بوده و توسط خود شیء به طور ذاتی بیان نمی شود .

بنابراین شیء صندلی ، گویای همه چیز آن نیست و مثلا مجموعه استنباط هایی که در حوزه ی ادبی برای آن قائل می شویم خارج از جنبه ی وجودی شیء قابل درک است دقیقا به همین دلیل ما می توانیم بدون حضور صندلی درمورد مفهوم ، عملکرد وهمه اشارات و کنایه های مربوط به آن صحبت کنیم .

عکس صندلی هم صرفا باز نمایی شکلی آن است و اگر چه به آن اشاره می کند ، اما دقیقا خود شیء نیست و کاربرد آن ا ندارد نام و تعاریف صندلی نیز به شکل دیگری به صندلی ارجاع می گردد و با همه ی توضیحاتی که در مورد ماهیت صندلی ارائه می کند ، نمی تواند عینیت آن را داشته باشد .

در حقیقت عکس صندلی و تعریف لغت نامه ای آن به دو روش متفاوت تصویری و کلامی این شیء را توصیف می کند . بدین قرار جلوه های تصویری و متنی یک شیء در همه ی جنبه های واقعی و ذهنی آن شیء دلالت نمی کند به بیان دیگر هر کدام از نشانه های مذکور و همچنین خود شیء فقط بخشی از واقعیت ذهنی و فیزیکی آن را بیان می دارد .

از نظر او اثرهنری تصویر دیکشنری یا فتو کپی ای نیست که بر روی دیوار نصب شده بلکه آن اندیشه ایست که ایده نظری را هنر می پندارد . من فتو کپی را یک اثر هنری تلقی نمی کردم ،بلکه خود ایده اصلی کار، هنر بود کلمات در تعریف واژه ، اطلاعات هنری را تامین می کردند . . . . آنچه از منظر کوسوت هنر تلقی می شود نه یک متن مشخص ، بلکه خود این ایده استفاده از متن یا « زبان » است که به شکل یک طرح تحلیلی و به عنوان یک مدل تئوریک تحقق می پذیرد .

منتقدان می گفتند :در هنر مفهومی هنر یک وسیله برای تجارت یا لذت بردن از آن نیست بلکه دارای معنا و مفهومی می باشد که به آن می پردازد .

* دانشجویی کارشناسی ارشد گرافیک دانشگاه تهران