انتشار 61 عنوان کتاب نجوم از ابتدای سال 93 تاکنون/ مروری بر تازه‌های نشر حوزه نجوم
امروز (26 آذرماه) سالروز درگذشت ابوریحان بیرونی، دانشمند برجسته ایرانی است. گزارش پیش‌رو به این بهانه به معرفی شخصیت و آثار این ریاضیدان و منجم بزرگ و آمار نشر حوزه نجوم از ابتدای سال جاری در کشور اختصاص دارد.
به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) بنابر اعلام مؤسسه خانه کتاب از ابتدای سال جاری تاکنون، 60 عنوان کتاب در حوزه نجوم منتشر شده که از این تعداد 32 عنوان چاپ نخست و 29 عنوان نیز به چاپ مجدد رسیده است.
از میان کتاب‌های این حوزه 25 عنوان تألیفی و 36 کتاب ترجمه شده است. در حوزه کتاب‌های نجوم دو عنوان کتاب در دسته کتاب‌های کمک درسی و آموزشی و 24 عنوان کتاب نیز مربوط به حوزه کودک و نوجوان است.
سهم ناشران تهرانی در حوزه نجوم انتشار 49 عنوان کتاب و سهم ناشران شهرستانی 12 عنوان کتاب بوده است.
گزیده تازه‌های نشر نجوم از ابتدای سال 93
«از زروان تا مهبانگ: آشنايي با كيهان‌شناسي نوين» نوشته رضا منصوري، ناشر ديبايه، 226 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار نسخه، 12 هزار تومان.
«ستاره‌شناس آماتور نوين (راهنماي علاقه‌مندان به دنياي ستاره‌شناسی)» مترجم تقي عدالتي و زهره اشرفي، ناشر شركت به نشر، 192 صفحه، چاپ پنجم، دو هزار نسخه، هفت هزار و 100 تومان.
«فرهنگ لغت هوشيار نجوم» ناشر مؤسسه فرهنگي هنري لوح فشرده، 38 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار نسخه، 9 هزار و 900 تومان.
«فضا» نوشته كارول استات، مترجم عاليه آزموني، ناشر عروج انديشه، 32 صفحه، چاپ پنجم، یک‌هزار و 500 نسخه.
«ارجوزه صورالكواكب» نوشته عبدالرحمن‌بن‌عمر صوفي، مترجم يوسف بيگ‌باباپور و مسعود غلاميه، ناشر منشور سمير، انجمن تاريخ‌پژوهان مراغه، 200 صفحه، چاپ نخست، 200 نسخه، 20 هزار تومان.
«جهان شگفت‌انگيز» نوشته مورين اسپرجن، مترجم اميرحسين بختياري، ناشر ايرانشناسي، 32 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار نسخه، 6 هزار و 500 تومان.
«رساله در هيئت و تشريح» نوشته محمدبن‌علي اشكوري، مترجم يوسف بيگ‌باباپور، ناشر منشور سمير، انجمن تاريخ‌پژوهان مراغه، 142 صفحه، چاپ نخست، 200 نسخه، 14 هزار تومان.
«ستاره‌شناسي با گوشي هوشمند» مترجم عليرضا محمدي‌فر، ناشر ريزپردازنده – 32 صفحه، چاپ نخست، 500 نسخه، چهار هزار تومان.
«آمادگی برای المپياد نجوم و اختر فيزيک» نوشته حجت‌الله عليزاده‌كوشكی، دانش‌پژوهان جوان، 400 صفحه، چاپ چهارم، 500 نسخه، 13 هزار تومان.
«اخترشناسان و تلسكوپ‌ها» نوشته كانی جانكووسكی، مترجم سليمان فرهاديان، ناشر نوای مدرسه، 32 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار و 100 نسخه، چهار هزار و 500 تومان.
«ارجوزه صورالكواكب» مترجم يوسف بيگ‌باباپور و مسعود غلاميه، ناشر منشور سمير، انجمن تاريخ‌پژوهان مراغه، 200 صفحه، چاپ نخست، 200 نسخه، 20 هزار تومان.
«از زروان تا مهبانگ: آشنايي با كيهان‌شناسی نوين» نوشته رضا منصوری، ناشر ديبايه، 226 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار نسخه، 12 هزار تومان.
«اسرار فضا» نوشته مايك گلداسميت، مترجم جمشاد نقاش‌شوشتری، ناشر دلهام، 36 صفحه، چاپ پنجم، دو هزار و 500 نسخه، هفت هزار و 900 تومان.
«بهترين راهنمای ستارگان و فضا» نوشته كارول استات، مترجم ساجده تقی‌زاده، ناشر اميركبير، كتابهای شكوفه، 60 صفحه، چاپ نخست، دو هزار نسخه، 10 هزار تومان.
«تئوري و مسائل نجوم (سري شوم)» نوشته پالن استيسي، مترجم صمد غلامي، ناشر دانش‌پژوهان جوان، 304 صفحه، چاپ پنجم، 500 نسخه، 10 هزار تومان.
«تاريخ اخترشناسي» نوشته ليزا‌ايی گريتهاوس، مترجم حسن سالاری، ناشر نواي مدرسه، 32 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار و 100 نسخه، چهار هزار و 500 تومان.
«تاريخچه مختصر زندگي من» نوشته استيون هاوكينگ، مترجم نغمه رضوي، ناشر هورمزد، 132 صفحه، چاپ نخست، سه‌هزار نسخه، 8 هزار و 300 تومان.
«جهان شگفت‌انگيز» نوشته مورين اسپرجن، مترجم اميرحسين بختياري، ناشر ايرانشناسي، 32 صفحه، چاپ نخست، یک‌هزار نسخه، 6 هزار و 500 تومان.
«چهار سوی كيهان» نوشته ساويز پارساصائب، ناشر تيزهوشان برتر، خيام آزمون، 64 صفحه، چاپ دوم، یک‌هزار نسخه، چهار هزار تومان.
امروز 26 آذرماه برابر 27 جمادی‌الثانی 440 قمری، در تقویم تاریخ سالروز درگذشت ابوریحان محمدبن احمد بیرونی، ریاضیدان، ستاره‌شناس، تقویم‌شناس، انسان‌شناس، هندشناس و تاریخ‌نگار بزرگ ایرانی در سده چهارم و پنجم هجری است. او را بزرگترین دانشمند مسلمان و یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی در همه اعصار می‌دانند.
ابوريحان بيروني در ذيحجه سال 362 هجري قمري در بيرون خوارزم متولد شد. سال‌هاي اول زندگي را در خوارزم به تحصيل علوم گذرانيد و مدتي در خدمت مأمونيان خوارزم بود. وی در جریان سفرهایش چند سالي را در جرجان (در جنوب شرقي درياي مازندران) در خدمت شمس‌المعالي قابوس وشمگير گذرانيد و كتاب «آثار الباقيه» را در آنجا به‌نام قابوس به سال 390 هجري تاليف كرد. اين كتاب از تاریخ و جشن‌هاي ملت‌های مختلف سخن مي‌گويد.
وی پس از ده سال دوباره به خوارزم بازگشت و در دربار ابوالعباس مأمون ابن مأمون خوارزمشاه كه مردي دانشمند بود وارد شد. ابوالعباس، داماد سلطان محمود غزنوي به خوارزم لشگر كشيد و پس از فتح آن شهر، ابوريحان را نيز با خود به غزنين برد.
نگارش کتاب «قانون مسعودی» به نام سلطان مسعود غزنوی
ابوريحان پس از آن همراه لشكركشي‌هاي سلطان محمود به هندوستان رفت و با بسياري از دانشمندان و حكيمان هند معاشرت کرد و زبان سانسكريت آموخت. حاصل اين سفر كتاب «تحقيق ماللهند» و ترجمه چند كتاب از زبان سانسكريت به زبان عربي بود.
پس از مرگ سلطان محمود، ابوریحان سال‌ها در دربار سلطان مسعود بود. ابوريحان در اين مدت «قانون مسعودي» را به نام سلطان مسعود نوشت.
نوشته‌هایی از بیرونی در دست است که به وضوح در آنها از گردش زمین به دور خودش نام می‌برد. بیرونی در کتابی با عنوان «الاسطرلاب» روشی برای محاسبه شعاع زمین ارائه کرده است. وی خورشیدگرفتگی هشتم آوریل سال 1019 میلادی را در کوه‌های لغمان (افغانستان کنونی) و ماه‌گرفتگی سپتامبر همان سال در غزنه را مطالعه کرده است.
146 کتاب و رساله، نتیجه سال‌ها مطالعه و تحقیق ابوریحان بیرونی
بیرونی که به زبان‌های یونانی، هندی و عربی مسلط بود، حدود 146 کتاب و رساله نوشته که جمع سطرهای آنها حدود 13 هزار تخمین زده شده است. مهم‌ترین آثار او «التنجیم» در ریاضیات و نجوم، «آثار الباقیه عن القرون الخالیه » در تاریخ و جغرافیا، «الجماهر فی معرفة الجواهر» درباره مواد معدنی و جواهرات مختلف است.
همچنین از دیگر آثار وی می‌توان از «التفهیم لاوایل صناعة التنجیم» در نجوم«قانون مسعودی» که نوعی دانشنامه در حوزه نجوم و تقویم است، «تحقیق ماللهند» درباره اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن، «الصیدنه فی الطب» درباره گیاهان دارویی و «استیعاب الوجوه الممکن فی صنعه الاسطرلاب» درباره روش‌های مختلف ساخت انواع اسطرلاب نام برد.
این دانشمند ایرانی کتاب‌های بسیاری را نیز به زبان‌های مختلف ترجمه کرده که عبارتند از «سیدهانتا»، «الموالید الصغیر»، «کلب‌یاره».
او همچنین داستان‌هایی را از جمله «شادبهر (حدیث قسیم السرور)»، «عین الحیات»، داستان «اورمزدیار و مهریار » و همچنین داستان «سرخ‌بت و خنگ‌بت (حدیث صنمی البامیان)» را از فارسی به عربی ترجمه کرده است.
بیرونی اختراعات زیادی نیز داشته که از مهم‌ترین آنها می‌توان به قاعده تسطیح کره و ترسیم نقشه‌های جغرافیایی، ترازوی ابوریحان، حرکت خاصه وسطی خورشید، خاصیت فیزیک الماس و زمرد، جزر و مد رودها و نهرها، چشمه‌های متناوب، امکان خلأ، رصد خسوف و کسوف و ساختن کره جغرافیایی اشاره کرد.
ابوریحان بیرونی در 27 جمادی‌الثانی 440قمری، در سن 65 سالگی در غزنین درگذشت.
مبنع این خبر (برای مشاهده متن کامل خبر لینک زیر را بزنید):
خبرگزاری کتاب ايران (IBNA) – پربيننده ترين عناوين دانش‌و‌فناوری