معاون اجرایی سازمان سمت: مدرسان دانشگاه از رویداد‌های حوزه نشر بی اطلاع اند/ بازار‌یابی کتاب باید تقویت شود

دكتر محمدرضا سعيدی، معاون اجرایی سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاه‌ها (سمت) در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره تفاوت‌های دسترسی دانشجویان کشور به منابع دانشگاهی اظهار کرد: امروزه با وجود پایگاه‌های مجازی فروش کتاب، مشکل دسترسی به منابع دانشگاهی برای دانشجویان وجود ندارد. آثار سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم‌انسانی دانشگاه‌ها (سمت) نیز بعد از انتشار حداکثر بعد از 48 تا 72 ساعت در سراسر کشور قابل دسترسی است. 

وی درباره بود و نبود مشکل توزیع کتاب در کشور افزود: اگر 10 سال پیش این پرسش مطرح می‌شد که

آیا دسترسی دانشجو به منابع مورد نیازش دچار مشکل است؟ پاسخ مثبت بود. اما امروز کتابی را که مدرس دانشگاه معرفی می‌کند، مراکز پخش بلافاصله با سفارش کتاب‌فروشی‌‌ها در شهرستان‌های سراسر کشور، به توزیع اقدام می‌کنند.  

ضعف بازاریابی در نظام عرضه کتاب دانشگاهی 
سعيدی ادامه داد:‌ کتاب‌های جدید که با کیفیت محتوایی مطلوب منتشر می‌شوند، در یک نظام عرضه مطلوب معرفی نمی‌شود تا مدرسان و دانشجویان در کوتاهترین زمان از وجود کتاب باخبر شوند. فقدان یک نظام بازار‌یابی قوی اصلی‌ترین علت این مشکل است.

معاون اجرایی (سمت) با تاکید بر اهمیت بازار‌یابی کتاب افزود: با توجه به پیشرفت‌ در حوزه فناوری‌ اطلاعات، امروز مقوله بازار‌یابی کتاب مطرح است. با کمک نظریه‌های بازار‌یابی می‌توان به دنبال راهی برای معرفی آثار به دانشگاهیان بود. اگر کتاب با رعایت مولفه‌‌های روزآمدی و‌ کیفیت در محتوا و چاپ مطلوب و پاسخگویی به نیاز مخاطب تولید شود، نباید نگران توزیع کتاب بود. 

بی‌اطلاعی مدرسان دانشگاه از آخرین رویداد‌های حوزه نشر
این فعال حوزه نشر دانشگاهی در ادامه با طرح این پرسش که آیا عرضه کتاب دانشگاهی در کشور از یک الگوی یکسان پیروی می‌کند؟ گفت: مشکل تهیه کتاب برای دانشجو،‌ ‌زمانی مطرح است که مدرس دانشگاه برای یک واحد درسی چند منبع را معرفی می‌کند؛ به‌عبارتی دیگر، برای  معرفی بهترین منبع دچار مشکل است. 

وی تصریح کرد:‌ چه فرآیندی در نظام توزیع وجود دارد که به مخاطب و مدرس دانشگاه اعلام کند برای یک واحد درسی

به‌عنوان مثال 6 عنوان کتاب مرجع موجود است تا مدرس از بین این تعداد کتاب،‌ یک اثر را به‌عنوان بهترین اثر یا سه کتاب را از بین این تعداد انتخاب و معرفی کند. به‌عبارتی دیگر مشکل حوزه توزیع،‌ بی‌اطلاعی مدرسان دانشگاه از آخرین رویداد‌های حوزه نشر است. 

نخست توجه به بازاریابی و محتوا، بعد نظام توزیع
سعیدی در ادامه افزود: ‌موضوع تهیه کتاب، موضوع اصلی و اساسی نیست، بلکه بازار‌یابی، تهیه محتوا و معرفی کتاب‌ در درجه نخست قرار دارد و موضوع توزیع در مرحله بعد مطرح است. ‌

معاون اجرایی (سمت) درباره فراز و فرود‌های توزیع کتاب دانشگاهی در کشور اظهار کرد: بخش خصوصی زمانی‌که ناشران دانشگاهی در اوایل انقلاب فعالیت‌ خود را آغاز کردند، چندان فعال نبود. اما بعد از جنگ،‌ ناشران خصوصی در این بخش سرمایه‌گذاری کردند. اوایل انقلاب تعداد دانشجویان‌ محدود بود، اما امروزه رشد دانشگاه‌‌ها اعم از دولتی و غیردولتی، به‌عنوان یک فرصت و تهدید مطرح‌‌ است. 

تهدیدی به نام باند‌های انتشار غیرمجاز تولید کتاب‌های پرمخاطب 
این فعال نشر دانشگاهی گفت: فرصت به این معنا که مدرس با تهیه آثار باکیفیت و رقابتی، سطح علمی را ارتقا دهد و البته یک تهدید است، زیرا زمینه‌های فعالیت باند‌های انتشار

غیرمجاز تولید کتاب‌های پرمخاطب را فراهم می‌کند. به‌عبارتی دیگر انتشار آثار پرمخاطب در باند‌های غیرمجاز، علاوه‌ بر اجحاف به حقوق معنوی نویسندگان، موجب سرازیر شدن سود مالی سازمان‌های مجاز به جیب افراد سودجو شده است. 

معاون اجرایی (سمت) ادامه داد:‌ سیاستگذاری در حوزه نشر باید به‌گونه‌ای باشد که نقش واسطه‌ها از بین برود و از ظرفیت‌های فضای مجازی برای معرفی جدید‌ترین آثار بهره‌برداری شود. البته با وجود اقبال برخی ناشران به ایجاد پایگاه‌های مجازی،‌ جامعه دانشگاهی توجه چندانی به استفاده از این پایگاه‌ها ندارد و این موضوع نیز به ساختار‌های فناوری‌ اطلاعات کشور مربوط می‌شود. 

حذف نظام توزیع سنتی با گسترش فروش اینترنتی
وی تصریح کرد:‌ ‌استفاده دانشجویان رشته‌های مختلف از پایگاه‌های خرید اینترنتی متفاوت است. به‌عنوان مثال،‌ دانشجویان رشته‌های پزشکی و مهندسی در مقایسه با دانشجویان رشته‌های حوزه علوم انسانی از پایگاه‌های خرید اینترنتی بیشتر استفاده می‌کنند. 

سعیدی در پایان با تاکید بر اهمیت وجود پایگاه‌های فروش اینترنتی کتاب افزود: پایگاه‌های فروش اینترنتی در حال حذف کردن حلقه نظام توزیع سنتی هستند و در آینده ارتباط بین ناشر و مخاطب را تقویت می‌کنند.