مدیر نشر پیام انقلاب: امروز دانشجویان از مطالب کتاب عکس‌برداری می‌کنند/ نمایشگاه‌های استانی کمک به توزیع عادلانه کتاب است

مهدی طورانیان، مدیر نشر پیام انقلاب، در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری‌ کتاب ایران (ایبنا) درباره تفاوت‌های توزیع کتاب‌های دانشگاهی در سطح کشور اظهار کرد:‌ به‌عنوان ناشر و توزیع‌کننده کتاب‌های دانشگاهی، نخستین گلایه را از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دارم. 

از وزارت ارشاد گلایه دارم
وی در تشریح دلیل این گلایه افزود: وزارت ارشاد سه سال پیش از ناشران دانشگاهی کتاب خریداری و در سطح استانی در قالب تازه‌های نشر در کتابخانه‌ها توزیع می‌کرد. کمترین نتیحه این کار آشنایی مخاطب با جدید‌ترین منابع بود. 

رئیس مرکز توزیع کتاب‌های دانشگاهی «علوم پویا» ادامه داد: قطع خرید کتاب از سوی وزارت ارشاد در سه سال گذشته از یک‌سو و گرانی کاغذ از سوی دیگر، لطمات زیادی را به نشر دانشگاهی وارد کرده است. 

پدیده نوظهوری به نام مطالعه از روی عکس کتاب
طورانیان گفت:‌ از جمله آسیب‌هایی که به دلیل در دسترس نبودن تازه‌های نشر دانشگاهی

ایجاد شده، ظهور پدیده کپی یا تصویر‌برداری از فصل‌های کتاب است. دانشجویان دیگر کتاب نمی‌خرند، بلکه با تصویربرداری از بخش‌های مورد نیاز از روی عکس کتاب می‌خوانند. پدیده مطالعه از روی عکس از مشکلات نوظهور ناشران است. همه این مسایل زمینه‌ساز کاهش خرید شده است. 

وی در ادامه اظهار کرد: در شرایطی که ناشر با کاهش مخاطب روبه‌رو‌ است، ارشاد حداقل می‌تواند با خرید کتاب زمینه دیده شدن تازه‌‌های کتاب را فراهم کند. کتابفروشان حاضر به خرید کتاب نیستند، زیرا مدعی‌اند مخاطبی وجود ندارد. کتابفروشان حتی حاضر نیستند، چند تک نسخه درخواست بدهند. 

امروزه حتی تازه‌های نشر هم خریدار ندارند
این ناشر دانشگاهی که بیش از دو دهه در حوزه نشر فعالیت کرده، افزود: 10 سال پیش  کتابفروشان به محض اطلاع از اخبار تازه‌های نشر، چندین نسخه درخواست می‌کردند؛ شرایطی که در حال حاضر وجود ندارد.

طورانیان گفت: شرایط امروز توزیع به‌صورتی است که برخی کتابفروشان شهرستانی تازه‌های نشر را کارتنی مرجوع می‌کنند. حتی کتابفروشان حاضر نیستند، نمونه‌های‌ تازه‌های نشر را در قفسه‌ نگه دارد. 

اطلاعات محدود کتاب‌ها در فضای مجازی
وی درباره نقش فضای مجاری برای معرفی تازه‌های نشر اظهار کرد: پایگاه‌های مجازی متعددی در فضای نشر کشور راه‌اندازی شده، اما باید توجه داشت که معرفی کتاب در این پایگاه‌ها فقط منحصر به تصویر جلد و چکیده‌ای از کتاب است. دانشجو یا مدرس به محتوای کتاب دسترسی ندارد و نمی‌تواند درباره کیفیت مطالب آن ارزیابی داشته باشد. 

این فعال نشر دانشگاهی ادامه داد: آیا مدرسی که به دنبال اثری برای معرفی به دانشجو است می‌تواند براساس اطلاعات محدود پایگاه‌های مجازی کتاب، به یک ارزیابی کلی درباره ترجمه یا تالیف

اثر دست پیدا کند؟ بیشتر صاحبان این پایگاه‌ها که اغلب ناشران هستند، فایل pdf آثار تولیدی خود را در پایگاه بارگذاری نمی‌کنند. 

مدیر نشر امید انقلاب در ادامه درباره نقش مخاطب در کاهش فروش گفت: من مخاطب را درگیر این موضوع نمی‌کنم، بلکه به اعتقاد من مشکلات اقتصادی زمینه‌ساز این مشکل است که مخاطب حاضر نیست برای کتاب هزینه کند. 

در گذشته ناشران را بیشتر تحویل می‌گرفتند
طورانیان در ادامه درباره رفع مشکل تامین کتاب دانشجویان مناطق دوردست کشور نیز اظهار کرد: یکی از اقدامات خوب وزارت ارشاد، برگزاری نمایشگاه‌های کتاب شهرستانی است. اما در سال‌های ابتدایی برگزاری این نمایشگاه‌ها که بنده یکی از ناشران همیشه حاضر در این نمایشگاه‌ها بودم، امکانات بیشتری برای شرکت‌کنندگان مهیا بود. 

وی ادامه داد: به‌عنوان مثال هزینه‌های اسکان و رفت و آمد بر عهده ناشر نبود؛ به عبارتی دیگر در گذشته ناشران را تحویل می‌گرفتند. 

این ناشر دانشگاهی افزود: البته یکی از اقدامات خوب این وزارتخانه در یکی دو سال گذشته، حذف تخفیف 20 درصدی است. در ابتدای برگزاری نمایشگاه‌های شهرستانی یک تخفیف 20 درصدی برای مخاطب تعیین شده بود، در حالی‌که پیش از این این تخفیف 10 درصدی بود، اما بعد از مدتی میزان این تحفیف دوباره به 10 درصد بازگشت.

از نظر توزیع با ناشران برتر دنیا قابل مقایسه نیستیم
رئیس مرکز توزیع کتاب‌های دانشگاهی «علوم پویا» درباره تفاوت‌‌های نظام توزیع کتاب در ایران و کشورهای پیشرفته گفت:‌ در موضوع توزیع نمی‌توانیم خودمان را با ناشران برتر دنیا مقایسه کنیم. ناشر ایرانی در سطح محدود می‌تواند به توزیع آثارش اقدام کند، زیرا ما به زبان انگلیسی تالیف نمی‌کنیم و مولفان مطرح ما که در خارج از کشور مشغول تدریس

و تحقیق هستند نیز به انگلیسی می‌نویسند. بنابراین با تولید به زبان فارسی نمی‌توان با ناشران برتری مانند «جان‌وایلی» و «مک‌گر‌وهیل» که حوزه فروش بسیار گسترده‌ای دارند، مقابله کرد.

طورانیان ادامه داد:‌ اما باید گفت که در طول 20 سال گذشته تحولات در حوزه نشر به‌ویژه بخش توزیع قابل توجه بوده است. 20 سال پیش دو ناشر مطرح و چند توزیع‌کننده کوچک در کل کشور فعال بودند. بنابراین با وجود رشد توزیع ‌کنندگان در طی دو دهه اخیر و رفع نیاز دانشگاه‌ها، امروزه بسیاری از مشکلات برطرف شده است.

در فراگیری علم روز از دنیا عقب نیستیم
عضو انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی اظهار کرد:‌ امروز با وجود ناشران فعال در کشور، همزمان با اروپا و آمریکا منابع مرجع در ایران منتشر می‌شوند، بنابراین در فراگیری علم روز از دنیا عقب نیستیم. دو دهه گذشته منبع 15 سال قبل دانشجویان کشور‌های دیگر، منبع دانشجویان ما بود، اما امروز همزمان با علم دنیا پیش ‌می‌رویم.

وی افزود: اما بحث روز کتاب موضوع فروش است، یعنی معرفی کتاب تا حد قابل قبول و البته نه صددرصدی صورت می‌‌گیرد، اما اقبالی از سوی مخاطب برای خرید نیست. 

کتابفروش، خرید کتاب را ریسک می‌داند
طورانیان در پایان با اشاره به تاثیر عملکرد کتابفروشان بر نظام توزیع کتاب نیز گفت:‌ کتابفروش، خرید کتاب را ریسک می‌داند و فقط منتظر تازه‌های نشر است. به‌عنوان مثال، ممکن است یک کتاب مرجع منتشر شود، اما به هر دلیلی معرفی نشود،‌ کتابفروش حاضر نیست چنین اثری را در کتابخانه نگه دارد که‌ آیا بفروشد یا نفروشد.