اله‌دادی: تخلف در تولید آثار مشترک استاد و دانشجو موضوعی فراگیر نیست/ برخی تخلفات به دلیل بی‌اطلاعی است
ایرج اله‌دادی، مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران با تاکید بر این موضوع که دانشگاه تهران کتابی را بدون مشارکت یک مدرس در تالیف منتشر نمی‌کند، گفت: انتشار یک اثر مشترک دانشگاهی بدون درج نام دانشجو، موضوعی فراگیر نیست.
دکتر اله‌دادی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) درباره نحوه همکاری دانشجویان و مدرسان دانشگاه در حوزه تولید کتاب اظهار کرد: اثری که برای انتشار به دانشگاه تهران سپرده می‌شود، بدون درج نام مدرس دانشگاه منتشر نخواهد شد؛ به‌عبارتی دیگر، هر دانشجویی برای انتشار کتاب، باید در کنار یک مدرس دانشگاه به تولید اثرش بپردازد. چنین فرایندی در دانشگاه تهران به عنوان یک قانون مطرح است.
حرف نهایی در تأیید محتوا را مدرس می‌زند
مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران با اشاره به مشارکت مطلوب مدرس و دانشجو در فرایند تولید کتاب افزود: در دانشگاه تهران کتابی از فردی غیر از اعضای هیات علمی منتشر نمی‌شود. تألیف کتاب در این دانشگاه، بیشتر بین مدرسان و دانشجویان مقطع دکترا که از توانمندی‌های بالایی نیز برخوردارند، در جریان است، اما رأی نهایی در تأیید محتوا را مدرس صادر می‌کند.
اله‌دادی ادامه داد: در هر کار گروهی امکان هر نوع ریزشی وجود دارد،بنابراین ممیزی به‌عنوان مرحله بازدارنده در تولید کتاب بسیار بااهمیت است. اگر ترجمه یک اثر کیفیت مطلوبی نداشته باشد یا گردآوری به‌عنوان یک اثر تألیفی ارائه شود، در بسیاری موارد از مرحله ممیزی عبور نمی‌کند.
تشکیل کمیته تبدیل پایان‌نامه به کتاب
مؤلف کتاب «فرهنگ لغات و اصطلاحات محیط زیست» گفت: برای پیشگیری از انتشار کتاب‌های بی‌کیفیت، کمیته‌ای برای تبدیل پایاننامههای دانشجویی به کتاب در دانشگاه تهران تشکیل شده است که این آثار با عنوان طرح‌های پژوهشی منتشر خواهد شد. دانش‌آ‌موختگان برای تبدیل پایاننامههای خود به کتاب، درخواست میدهند و دانشگاه براساس ضوابط مشخص به
در هر کار گروهی امکان هر نوع ریزشی وجود دارد،بنابراین ممیزی به‌عنوان مرحله بازدارنده در تولید کتاب بسیار بااهمیت است.
انتشار آنها اقدام می‌کند. محدودیتی نیز برای زبان این پایان‌نامه‌ها وجود ندارد و براساس تفاهم‌نامه‌هایی که با ناشران بین‌المللی مانند اشپیرینگل منعقد شده، این آثار با نشان مشترک دانشگاه تهران و ناشر خارجی منتشر خواهند شد.
وی در بیان دلایل تأکید دانشگاه تهران بر مشارکت یک عضو هیأت علمی در تولید کتاب اظهار کرد: مخاطب یک اثر تخصصی، قشر دانشگاهی است، بنابراین یک فرد غیردانشگاهی توانایی لازم را برای طرح مباحث تخصصی و علمی ندارد. تعداد افراد غیردانشگاهی که از دانش کافی برای ارائه محتوای باکیفیت برخوردارند، بسیار اندک است و با این استدلال، تأکید بر مشارکت اعضای هیأت علمی توجیه می‌شود.
تخلف وجود دارد، اما فراگیر نیست
اله‌دادی درباره انتشار برخی آثار مشترک بدون درج نام دانشجو نیز گفت: نمی‌توان گفت که این موارد وجود ندارد، اما فراگیر نیست. به‌عنوات مثال یک اثر ترجمه‌ای در نهایت باید از سوی یک عضو هیأت علمی باتجربه و صاحب نام بررسی شود. در همین حال باید به این پرسش پاسخ دهیم که آیا ناشران خصوصی به ترجمه یک دانشجو بدون دخالت یک مدرس اهمیت میدهند یا خیر.
مدیرکل خدمات پژوهشی و انتشارات دانشگاه تهران افزود: البته تخلف‌ها همیشه از سوی مدرسان دانشگاه نیست، بلکه گاه مشاهده شده که دانشجویان نیز ایده یک مدرس را به نام خود ثبت کرده‌اند. در موارد اندک و معدود، دانشجویان مالکیت فکری یا حق امتیاز را رعایت نکرده‌اند. به‌طور قطع چنین تخلفاتی عمومیت ندارد، گاه افراد به دلیل بی‌اطلاعی مرتکب چنین تخلفاتی می‌شوند.
برنامه‌ریزی برای به حداقل رساندن تخلفات
اين عضو هیأت علمی دانشکده علوم و فنون نوين دانشگاه تهران، در ادامه یادآور شد: در کار‌های گروهی، درصدی هدررفت وجود دارد، بنابراین برای به حداقل رساندن این تخلفات باید برنامه‌ریزی کرد. نخستین قدم، تدوین یا اصلاح دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌هاست.
وی گفت: پیش از دانش‌آموختگی دانشجویان، ایده و مالکیت فکری آنها باید از سوی یک مرجع قانونی ثبت شود؛ مانند دفاتر مالکیت فکری که با مجوز قوه قضاییه و وزارت علوم فعالیت می‌کنند. ضرورت این کار زمانی بیشتر می‌شود که دانشجویان بعد از دوران تحصیل از فضای دانشگاه فاصله می‌گیرند، بنابراین صاحبان
تخلف‌ها همیشه از سوی مدرسان دانشگاه نیست، بلکه گاه مشاهده شده که دانشجویان نیز ایده یک مدرس را به نام خود ثبت کرده‌اند.
ایده می‌توانند با وجود مراکز قانونی از ثبت ایده‌های خود مطمئن شوند.
شهرت مدرس در پذیرش و انتشار یک اثر
اله‌دادی با بیان این‌که در حوزه تالیف کتاب مشارکتی دانشجو و مدرس دانشگاه، با دو موضوع اهمیت دارد، تأکید کرد: این دو عبارتند موضوع عبارتند از بررسی و ارائه نظر نهایی و محتوایی و انتقال تجربیات مدرس به دانشجو، همچنین شهرت مدرس در پذیرش و انتشار یک اثر.
رئیس پژوهشکده انرژی‌های نو و محیط زیست دانشگاه تهران، در تشریح تأثیر نظر نهایی یک عضو هیأت علمی در انتشار یک کتاب تخصصی عنوان کرد: نظر نهایی یک مدرس دانشگاه، یعنی یک اثر قابلیت بررسی دارد؛ به‌عبارتی دیگر، نخستین قدم در انتشار یک کتاب فرایند پذیرش آن است. بنابراین درج نام یک عضو هیأت علمی در شناسنامه یک اثر، میزان پذیرش آن اثر را برای بررسی افزایش می‌دهد.
کمیته تعیین حق امتیاز دستاورد‌های مدرسان و پژوهشگران دانشگاه
این دانشیار پردیس علوم ابوریحان دانشگاه تهران، با اشاره به تشکیل «کمیته تعیین حق امتیاز دستاورد‌های مدرسان و پژوهشگران دانشگاه» گفت: هدف این کمیته، حفظ دستاورد‌های مدرسان و دانشجویان اعم از ایده، اختراع و کتاب است؛ بنابراین سوء‌استفاده‌ها به حداقل خواهد رسید.
اله‌دادی درباره راهکار‌های تقویت مشارکت مدرس و دانشجو برای تولید کتاب گفت: اگر هدف از تولید کتاب افزایش درجه علمی باشد، چندان مطلوب نیست. بنابراین باید دنبال آثاری باشیم که دارای ارزش علمی باشند. از سوی دیگر، افرادی در تألیف کتاب به‌کار گرفته شوند که صاحب نظر و تجربه و رتبه علمی باشند. در گام بعد، ناشران با نیازسنجی از جامعه دانشگاهی، تولید محتوا را به مؤلفان صاحبنظر سفارش دهند.
مروری بر پرونده
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه مازندران معتقد است که مدرسانی که از حاصل دسترنج دانشجویان به نام خود استفاده می‌کنند، به سه درصد نمی‌رسند.گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با اسمعیل ابونوری را اینجـــــــــا بخوانید.
مدیرمسئول انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی، معتقد است که تخلف در تولید کتاب مشترک بین دانشجو و مدرس فراگیر نیست. به گفته وی، وزارت ارشاد باید در صورت بروز هرگونه تخلف در حوزه نشر، هوشیار باشد. گفت‌و‌گوی کامل خبرنگار (ایبنا) با محمدرضا حاتمی را اینجـــــــــــا بخوانید.
مبنع این خبر (برای مشاهده متن کامل خبر لینک زیر را بزنید):
خبرگزاری کتاب ايران (IBNA) – پربيننده ترين عناوين دانش‌و‌فناوری