کتاب «اصول پزشکی در مواجهه با جانداران خطرناک دریا» منتشر شد

تاریخ انتشار : دوشنبه ۱۳ بهمن ۱۳۹۳ ساعت ۱۳:۵۹

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) نخستین چاپ کتاب «اصول پزشکی در مواجهه با جانداران خطرناک دریا (در خلیج فارس و دریای مازندران)» با گردآوری، ‌تألیف و ترجمه دکتر محمد نوبخت در 6 فصل از سوی معاونت دانش و پژوهش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منتشر شده است.

معرفی چند گونه معروف از کوسه‌های خلیج فارس
مؤلف در سه فصل نخست کتاب با عنوان‌های «کلیات»، «جانداران مهاجم دریایی» و «جانداران زهر‌آگین دریایی» به موضوعاتی همچون «به سایر جانداران و محیط‌ زیست آن‌‌ها احترام بگذارید»،‌ «تمیز کردن و شستشوی جراحت»،‌ «چندگونه معروف از کوسه‌های خلیج‌فارس» و «راه‌‌های پیشگیری از برخورد با ستاره‌های دریایی» پرداخته است.

نوبخت در نخستین فصل کتاب درباره لزوم توجه به محیط زیست دریایی آورده است: «‌اصولا در برخورد با طبیعت و جانداران، چه در دریا و چه در خشکی،نیازمند شش دانایی هستیم. شش موضوعی که ما را در داشتن رفتاری درست و کم‌خطر با سایر جانوران یاری خواهد داد.»

وی در ادامه اشاره کرده است که نخست باید بدانیم که جانداری که با  آن روبه‌رو هستیم برایمان خطرناک است یا خیر. بدیهی است چنین دانشی به اتخاذ روشی مناسب در برخورد با آن جاندار کمک شایانی خواهد کرد.

لزوم اقلیم‌شناسی برای برخورد صحیح با جانوران
نویسنده کتاب معتقد است که اقلیم‌شناسی، دومین نکته در برخورد صحیح با محیط زیست جانداران است. اقلیم‌شناسی جاندار به معنی شناسایی محل زندگی اوست. یعنی به‌عنوان فردی که وارد طبیعت می‌شویم باید مشخصات محل زندگی جاندار خطرناک را دانسته، حدود قلمرو‌گذاری او را شناسایی و به‌طور طبیعی از آن دوری کنیم. «رفتار‌شناسی» و «اتخاذ تدابیر پیشگیرانه» از دیگر مواردی است که مؤلف به تشریح آن‌ها در این فصل پرداخته است.

دومین فصل کتاب، به‌صورت تصویری به معرفی انواع گونه‌های کوسه در خلیج فارس اختصاص دارد. نوبخت در این فصل کوسه‌‌های خلیج فارس را 25 گونه دانسته و  ویژ‌گی‌های آنها را توضیح داده است. از جمله این نوع ماهی می‌توان به قرش لخم، اره ماهی یا ماهی کوسه، کولی سیاف، کولی بیلی، کولی گرگ،  کولیس گربه، کولی سیاه یا کولی سومک، کولی نمرانی، کولی سوار، کولی شیردندان و کوسه کَر اشاره کرد.

میزان آسیب‌های انسانی ناشی از حمله کوسه
نویسنده در ادامه این فصل به میزان آسیب‌های انسانی ناشی از حمله کوسه اشاره کرده که بنابر نتایج پژوهشی مرکز تحقیقات طب دریایی، ایران یکی از کشور‌هایی است که  بیشترین آسیب را در اثر حمله کوسه به ساحل‌نشینان و غواص‌‌ها متحمل شده است.

از سال 1600 تا 2000 میلادی حدود 133 مورد حمله کوسه در آسیا رخ داده که از این بین 23 مورد در ایران رخ بوده و هشت مورد آنها منجر به مرگ شده است. میزان حمله و مرگ و میر ناشی از حمله کوسه‌ها در منطقه  خلیج فارس به‌دلیل موقیعت ممتاز منطقه خلیج فارس، از لحاظ منابع  یر‌زمینی و نظامی و افزایش فعالیت در این منطقه در حال افزایش است.    

اختاپوس‌ها یا هشت‌پاها، عروس دریایی، توتیای دریایی و مار‌‌های دریایی، جانورانی هستند که در سومین فصل کتاب راه‌‌های پیشگیری،‌ امداد و درمان اولیه آسیب ناشی از گزش این حیوانات بررسی شده است.   ‌
  
انواع مسمومیت با غذاهای دریایی
در سه فصل بعدی این اثر با عنوان‌های «مسمومیت با غذا‌‌های دریایی»،‌ «میکرو ارگانیسم‌های بیماری‌‌زای دریایی» و «ضمائم و منابع» به تشریح مباحثی مانند مسمومیت با خرچنگ‌های خوراکی، عفونت‌‌های باکتریایی،‌ آلودگی‌های ویروسی و واژه‌نامه تخصصی زیست پزشکی دریایی اشاره شده است.

نوبخت در چهارمین فصل کتاب در تشریح مسمویت ناشی از خوردن ماهیان سیگواترا، صدف‌های خوراکی و نرمتنان و مسمویت با خرچنگ‌‌های خوراکی، به سه حالت مختلف از مسمومیت استفاده از خرچنگ‌‌های خوراکی در فرم گوارشی، فرم حساسیتی و بیماری کبدی پرداخته است.   
 
آلودگی‌‌های انگلی ناشی از زندگی در زیستگاه‌های دریایی
در پنجمین فصل کتاب در مبحثی با عنوان «آلودگی‌‌های انگلی ناشی از زندگی در زیستگاه‌های دریایی» می‌خوانیم: «آلودگی‌های دریایی به دو صورت انگل‌های سطحی و انگل‌‌های درونی قابل طبقه‌بندی هستند. انگل‌های سطحی در روی سطح بدن ماهی قرار گفته، به آسانی قابل شناسایی و انتقال هستند. زالو‌ها،‌ کرم‌‌های انکور و شپش‌‌ماهی. اما انگل‌‌های درونی ممکن است قابل شناسایی نباشند و اگر این ماهی‌‌‌ها به‌طور کافی و مناسب پخته نشوند، ممکن است که به انسان منتقل شوند.»

نخستین چاپ کتاب «اصول پزشکی در مواجهه با جانداران خطرناک دریا (در خلیج فارس و دریای مازندران)» با شمارگان یک‌هزار نسخه در 192 صفحه، به بهای 6 هزار تومان از سوی معاونت دانش و پژوهش نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به بازار کتاب عرضه شده است.